„Powiedz mi, a zapomnę. Pokaż mi, a zapamiętam. Pozwól wziąć udział, a zrozumiem.” Ta słynna maksyma Konfucjusza potwierdza, że w każdej dziedzinie naszego życia bezpośrednie doświadczenia wpływają na zrozumienie i utrwalenie pewnych zachowań.
Nie inaczej jest w przypadku rolnictwa. Dzięki obserwacji i wykorzystaniu doświadczeń innych osób możemy przenieść pewne rozwiązania na własny grunt i usprawnić pracę w gospodarstwie. Zalety działań demonstracyjnych były niejednokrotnie doceniane zarówno przez rolników wizytujących gospodarstwa, jak i udostępniających swoje pola. Podkreślana była rola wymiany wiedzy i doświadczeń, jako istotnego elementu rozwoju gospodarstw rolnych.
Wychodząc naprzeciw potrzebie transferu wiedzy rolniczej, na podstawie podpisanej umowy konsorcjum pomiędzy Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie a Wojewódzkimi Ośrodkami Doradztwa Rolniczego, powstała Krajowa Sieć Gospodarstw Demonstracyjnych. Celem utworzenia Sieci było właśnie usprawnienie wymiany doświadczeń pomiędzy gospodarstwami i ułatwienie transferu wiedzy między nauką a praktyką.
Do Sieci mogą przystąpić gospodarstwa spełniające minimalne warunki określone w Załączniku do Umowy Konsorcjum:
- Posiadanie gospodarstwa rolnego – właściciel lub osoba dysponująca gospodarstwem na podstawie tytułu prawnego (akt własności, umowa dzierżawy lub użyczenia) i czynne prowadzenie działalności rolniczej;
- Utrzymywanie użytków rolnych należących do gospodarstwa zgodnie z normami dobrej kultury rolnej oraz wymogami wzajemnej zgodności;
- Dbałość o zwierzęta (jeśli dotyczy), porządek w gospodarstwie;
- Posiadanie warunków technicznych umożliwiających prowadzenie praktycznych sesji szkoleniowych;
- Spełnienie wymaganych prawem przepisów dotyczących BHP i Ppoż.
- Otwartość na wprowadzanie nowych, innowacyjnych rozwiązań w gospodarstwie;
- Otwartość na kontakty międzyludzkie, wola współpracy, dobra opinia w środowisku rolniczym;
- Gotowość do dzielenia się swoją wiedzą, doświadczeniem i praktykami stosowanymi
w gospodarstwie z osobami odwiedzającymi gospodarstwo.
Do Sieci mogą należeć gospodarstwa o różnym statusie prawnym (należące do osób fizycznych, osób prawnych lub jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, w tym rolników indywidualnych, fundacji, instytutów naukowych, uczelni i szkół rolniczych, jak też jednostek doradztwa rolniczego), zarówno ekologiczne jak i konwencjonalne. Dużą wagę przykłada się do prowadzenia w gospodarstwach działań i stosowania technologii wpisujących się w założenia Nowego Zielonego Ładu, zachowywania bioróżnorodności, wykorzystywania technik rolnictwa precyzyjnego.
Na podstawie podanych kryteriów doradcy terenowi identyfikują gospodarstwa kwalifikujące się do udziału w Sieci. Nie ma jednak przeszkód, aby zainteresowani właściciele gospodarstw zgłaszali się do pracowników ODR w celu zapisania się do Sieci, po poprzedniej weryfikacji spełnienia kryteriów w danym gospodarstwie.
Jeśli gospodarstwo spełnia wymogi i jego właściciel zdecyduje się na uczestnictwo w Sieci konieczne jest podpisanie porozumienia między dysponentem gospodarstwa a Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego. Porozumienie to reguluje zasady współpracy w ramach prowadzonych działań demonstracyjnych pomiędzy Stronami, oraz kwestie związane z przetwarzaniem danych osobowych. Właściciel gospodarstwa wyraża zgodę na zamieszczenie informacji o gospodarstwie i zdjęć (bez podawania dokładnych danych adresowych i kontaktowych) na stronie internetowej Krajowej Sieci Gospodarstw Demonstracyjnych https://gospodarstwademonstracyjne.cdr.gov.pl
W ramach działań demonstracyjnych w gospodarstwie mogą zostać przeprowadzone warsztaty tematyczne połączone z prezentacją pól lub budynków inwentarskich, pokazem pracy maszyn czy prowadzonego przetwórstwa. W gospodarstwach demonstracyjnych mogą być zakładane doświadczenia czy realizowane działania projektowe. Udział w Sieci może okazać się dobrą okazją do reklamy i propagowania działalności prowadzonej przez właścicieli, na przykład działań edukacyjnych.
Z perspektywy założeń Nowej Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027 duża część środków ma zostać przeznaczona na wsparcie dla gospodarstw demonstracyjnych (interwencja I 14.4.). Celem interwencji jest modernizacja sektora poprzez wspieranie i dzielenie się wiedzą, innowacjami i cyfryzacją w rolnictwie i na obszarach wiejskich, oraz zachęcanie rolników do korzystania z nich poprzez lepszy dostęp do badań, innowacji, wymiany wiedzy i szkoleń. W ramach wzmocnienia bazy gospodarstw demonstracyjnych przewidziane jest wsparcie finansowe na doposażenie gospodarstw w zakresie inwestycji o charakterze budowlanym (inwestycje mające na celu poprawę warunków do przyjmowania grup wizytujących) oraz w zakresie inwestycji nie obejmujących działań budowlanych.
Według II wersji projektowanego Planu Strategicznego WPR z wyżej wymienionych środków będą mogły skorzystać tylko gospodarstwa należące do Krajowej Sieci Gospodarstw Demonstracyjnych, administrowanej przez Centrum Doradztwa Rolniczego w Brwinowie, we współpracy z Ośrodkami Doradztwa Rolniczego. Dlatego też warto rozważyć uczestnictwo w KSGD już dziś.
Martyna Próchniak