Koszty kontroli gospodarstwa ekologicznego związane z kontrolą jednostki certyfikującej i ich refundacja
Jeśli gospodarstwo ekologiczne chce uzyskać certyfikat na produkty ekologiczne, musi być prowadzone zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Zgodność tę może potwierdzić jednostka certyfikująca (JC) m.in. podczas kontroli tego gospodarstwa. Uzyskany certyfikat umożliwia gospodarstwu sprzedawanie produktów w jakości ekologicznej w wyższych cenach. Jeżeli gospodarstwo bierze udział w „Działaniu rolnictwo ekologiczne” – certyfikat umożliwia mu dodatkowo uzyskanie dopłat z ARIMR do zgłoszonych powierzchni upraw ekologicznych oraz refundację kosztów poniesionych za kontrolę.
Płaci rolnik
Obecnie na rynku jest 13 jednostek certyfikujących rolnictwo ekologiczne. Czy istnieją duże rozbieżności w ich cennikach za kontrolę? Czy koszt, który ponosi rolnik za podpisanie umowy współpracy z konkretną jednostką certyfikującą jest najważniejszy ?
Może poza tym warto wziąć pod uwagę jakość prowadzonych usług? Może oprócz ceny warto zwrócić uwagę na charakter współpracy, obsługę i atmosferę?
Każdy producent ma możliwość dokonania wyboru JC. Możliwa jest też jej zmiana. Każda J
C ma także możliwość rozwiązania umowy współpracy z producentem jeśli ten nie wywiązuje się ze swoich zobowiązań.
Koszty kontroli w JC
Wydatek rolnika przy nawiązywaniu współpracy z poszczególnymi jednostkami certyfikującymi jest zbliżony.
Koszty kontroli uzależnione są przede wszystkim od powierzchni wszystkich użytków rolnych w gospodarstwie, zarówno ekologicznych jak i konwencjonalnych, jeżeli takie występują.
Im większa powierzchnia użytków rolnych, tym większa opłata za kontrolę.
Dodatkowo producent ekologiczny może zapłacić jeżeli gospodarstwo nie jest w całości prowadzone metodą ekologiczną tzn. część produkcji roślinnej czy zwierzęcej prowadzona jest konwencjonalnie lub części gospodarstwa są znacznie oddalone od siebie.
Informację, ile wyniesie koszt wizyty inspektora JC w celu przeprowadzenia kontroli zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego oraz pozostałej obsługi gospodarstwa można uzyskać na stronach JC lub kontaktując się telefonicznie z JC w tej sprawie.
Koszty kontroli uzależnione są przede wszystkim od powierzchni użytków rolnych w gospodarstwie, zarówno ekologicznych, jak i konwencjonalnych.
Zwrot kosztów
Jeżeli gospodarstwo prowadzone jest zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego rolnikowi przysługuje corocznie zwrot kosztów transakcyjnych poniesionych za kontrolę gospodarstwa. Wyróżnia się na dwa sposoby zwrotu kosztów.
- Przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.
Zwrot kosztów za kontrolę producent otrzymuje przez cały czas uczestnictwa w działaniu Rolnictwo ekologiczne. Nie ma znaczenia czy to jest pierwszy rok czy też kolejne lata.
Zwrot kosztów transakcyjnych następuje na wniosek rolnika przez zaznaczenie znakiem X na pierwszej stronie e wniosku o przyznanie płatności w dwóch pozycjach:
- płatności ekologicznej (PROW 2014-2020)
- w tym przyznanie kosztów transakcyjnych
Deklarację o refundację składa się każdego roku.
Koszty transakcyjne, które może odzyskać rolnik zbliżone są do kosztów poniesionych za przeprowadzoną kontrolę JC i przedstawiają się następująco: tabela.
Źródło: ARIMR
Kwota zwrotów kosztów transakcyjnych nie może przekroczyć 20% wysokości płatności ekologicznej uzyskanej do upraw.
Wypłaty zwrotów kosztów kontroli JC producent może spodziewać od ARIMR od września do końca roku, w którym złożony został wniosek o przyznanie płatności na dany rok. Termin wypłaty związany jest z terminem przekazania informacji o skontrolowanych producentach przez JC do ARIMR.
- Poprzez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa (KOWR).
Zwrot poniesionych kosztów kontroli gospodarstwa ekologicznego można uzyskać w ramach
poddziałania 3.1 Wsparcie na przystępowanie do systemów jakości.
Pomoc skierowana jest dla nowych uczestników działania rolnictwa ekologicznego, którzy posiadają co najmniej 0,5 ha ekologicznych upraw przeznaczonych do bezpośredniego spożycia przez ludzi (np. owoce, warzywa). Nie kwalifikują się gospodarstwa, które posiadają uprawy ekologiczne przeznaczone na pasze dla zwierząt lub te, które nie nadają się do bezpośredniego spożycia przez ludzi.
Wnioski o przyznanie pomocy składane do KOWR przyjmowane są od 2015 roku. Ostatni nabór odbył się w okresie od 31.05.2021 r. do 01.07.2021 r.
Nabory przeprowadzane są jednocześnie nie tylko dla systemu Rolnictwa ekologicznego ale również dla systemów: „Chronione Nazwy Pochodzenia”, „Chronione Oznaczenia Geograficzne”, „Gwarantowane Tradycyjne Specjalności”, ”System ochrony nazw pochodzenia i oznaczeń geograficznych wyrobów winiarskich”, „Jakość Tradycja”, „ Quality Meat Program”, „Quality Assurance for Food Products – Tuszki, elementy i mięso z kurczaka, indyka i młodej polskiej gęsi owsianej”, „Quality Assurance for Food Products – Kulinarne mięso wieprzowe”, „Quality Assurance for Food Products – Wędliny”, „Integrowana Produkcja Roślin”.
Ostatni nabór odbył się w okresie od 31.05.2021 r. do 01.07.2021 r.
Informacje o naborze można znaleźć na stronie KOWR.
Jak przebiega proces przyznania i wypłaty pomocy ?
W pierwszej kolejności należy złożyć do dyrektora Oddziału Terenowego KOWR właściwego na miejsce zamieszkania lub siedzibę wnioskującego „Wniosek o przyznanie pomocy w ramach działania 3 „Systemy jakości produktów rolnych i środków spożywczych”, poddziałanie 3.1 „Wsparcie na przystępowanie do systemów jakości PROW 2014-2020”.
Do wniosku należy dołączyć oryginał potwierdzenia daty objęcia gospodarstwa systemem kontroli przez upoważnioną jednostkę certyfikującą. Dla województwa lubelskiego siedziba KOWR mieści w Lublinie przy ul. Karłowicza 4.
O pomoc w ramach poddziałania mogą ubiegać się rolnicy, którzy przystąpili do systemu rolnictwa ekologicznego w roku, w którym składają wniosek o przyznanie pomocy lub maksymalnie dwa lata wstecz (2021, 2020, 2019). Pomoc przyznawana jest producentowi któremu Dyrektor Oddziału Terenowego KOWR wydał decyzję o przyznaniu pomocy w ramach poddziałania „Wsparcie na przystępowanie do systemów jakości” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020.
Wraz z wypełnionym i podpisanym formularzem wniosku o płatność należy złożyć wymagane załączniki:
- kopię certyfikatu zgodności wydanego przez jednostkę certyfikującą,
ważnego, co najmniej przez 14 dni w okresie pomocy, za który składany jest wniosek o płatność,
- kopię protokołu z kontroli w gospodarstwie przeprowadzonej przez jednostkę certyfikującą w „okresie pomocy”, którego dotyczy wniosek, z którego wynika że produkcja produktów przeznaczonych do spożycia przez ludzi obejmuje minimum 0,5 ha użytków rolnych – w przypadku prowadzenia w gospodarstwie wyłącznie produkcji roślinnej,
- producenci, którzy prowadzą produkcję w okresie konwersji do wniosku mogą dołączyć kopię certyfikatu, który nie wskazuje wielkości produkcji tych produktów, których wyprodukowanie nie jest możliwe w okresie pomocy.
- kopie dowodów księgowych (faktury) potwierdzających poniesienie przez producenta w okresie pomocy kosztów za kontrolę i certyfikację JC.
W pierwszej kolejności pomoc przysługuje wnioskodawcom, którym przyznano największą liczbę punktów, jednak nie mniej niż 2 punkty. Punkty przyznawane są za: powierzchnię upraw, ilość gatunków i sztuk zwierząt, dobrowolne ubezpieczenie co najmniej 1 ha gruntów, członkostwo w grupie producentów.
Zwrotowi podlegają następujące koszty:
- koszty kontroli i certyfikacji przez JC,
- składki członkowskie na rzecz grupy producentów,
- zakup specjalistycznych publikacji, związanych z prowadzeniem produkcji w zakresie rolnictwa ekologicznego ( do 250 zł)
Refundację można otrzymać w wysokości do 3 000 zł i wypłacana jest w kwocie netto.
Warto podkreślić, że ze zwrotu kosztów kontroli składanych do KOWR mogą rolnicy, którzy dopiero przystępują do tego systemu, uczestniczą w działaniu Rolnictwo ekologiczne lub w nim nie uczestniczą
i posiadają powierzchnię użytków ekologicznych powyżej 0,5 ha z przeznaczaniem do bezpośredniego spożycia przez ludzi.
Nie można jednak otrzymać zwrotu kosztów transakcyjnych z dwóch źródeł jednocześnie -przez zaznaczenie tej dyspozycji w e wniosku na dany rok jak i składając wniosek do KOWR.
Taka forma refundacji jest niewątpliwie dużą zachętą i odciążeniem finansowym dla rolników, bowiem nie muszą ponosić dodatkowych nakładów przy produkcji ekologicznej i decydują się na przystąpienie do systemu „Rolnictwa ekologicznego”.
Bogdan Hanc