Albert Einstein miał powiedzieć, że „kiedy zginie ostatnia pszczoła, człowiekowi pozostaną cztery lata życia”. Okazuje się, że zbliżamy się do momentu, kiedy być może będziemy mogli się o tym przekonać.
Światowe organizacje, naukowcy i aktywiści biją na alarm. Przyroda wokół nas zmienia się w tempie bez precedensu. Postępująca degradacja środowiska, wyczerpywanie naturalnych zasobów, chemizacja rolnictwa, urbanizacja przyczyniają się do drastycznego spadku bioróżnorodności. Skutki ludzkiej działalności widoczne są już dzisiaj: zmiany klimatyczne, a co się z tym wiąże zmieniające się zasięgi występowania roślin i zwierząt, niszczenie siedlisk, a nawet całych ekosystemów, zanieczyszczenie, przełowienie akwenów. Naukowcy wskazują, że również obecna pandemia COVID-19 ma swoje podłoże w zachwianiu równowagi biologicznej i oderwaniu człowieka od natury.
Jak podaje Living Planet Report 2020, opracowany przez organizację WWF, zmiany w liczebności zwierząt i roślin na Ziemi, jakie zaszły w ostatnich kilku dziesięcioleciach, są zatrważające. Średnia liczba monitorowanych populacji ssaków, ptaków, płazów, gadów i ryb w latach 1970-2016 spadła o 68%. Są to dane szacunkowe, oparte na wielu wskaźnikach. Kryzys nie omija także owadów, w tym zapylaczy. Bezpowrotnie znika wiele gatunków chwastów. Szacuje się, że około milion gatunków zagrożonych jest wyginięciem w ciągu następnych kilkudziesięciu lat.
Obecne wydarzenia, zmiany, których doświadczamy, powinny uświadomić nam, że nasze życie na Ziemi uzależnione jest od tego, co nas otacza. Nie da się dłużej bez konsekwencji eksploatować zasobów i niszczyć środowiska. Konieczna jest globalna zmiana systemowa i kulturowa. Odpowiedzią na te wyzwania jest opracowana przez Komisję Europejską Strategia na rzecz bioróżnorodności 2030 pod nazwą „Przywracanie przyrody do naszego życia”. Strategia jest elementem Europejskiego Zielonego Ładu. Jest to nowy plan, którego realizacja przez państwa członkowskie ma ograniczyć negatywny wpływ człowieka na środowisko, poprzez ochronę przyrody i odwrócenie procesu degradacji ekosystemów.
Strategia zakłada szereg działań, które mają przyczynić się do realizacji celów ochrony przyrody, oraz odbudowy zasobów przyrodniczych:
- Objęcie co najmniej 30% unijnych obszarów lądowych i 30% unijnych obszarów morskich, ochroną prawną i wprowadzenie korytarzy ekologicznych w ramach realnej transeuropejskiej sieci Natura.
- Ścisła ochrona co najmniej 1/3 unijnych obszarów chronionych, w tym wszystkich pozostałych w UE lasów pierwotnych i starodrzewów.
- Skuteczne zarządzanie wszystkimi obszarami chronionymi, określenie jasnych celów i środków ochrony oraz ich odpowiednie monitorowanie.
- Zaproponowanie w 2021 roku prawnie wiążących celów UE w zakresie odbudowy zasobów przyrodniczych, które to cele będą objęte oceną skutków. Przywrócenie do 2030 r. istotnych obszarów zdegradowanych i bogatych w węgiel ekosystemów; niepogorszenie się tendencji w zakresie ochrony lub stanu siedlisk i gatunków oraz osiągnięcie przez co najmniej 30% z nich właściwego stanu ochrony lub wykazywanie co najmniej pozytywnej tendencji.
- Odwrócenie spadku liczebności owadów zapylających.
- Ograniczenie o 50 % stosowania pestycydów chemicznych i związanego z tym ryzyka oraz ograniczenie o 50 % stosowania bardziej niebezpiecznych pestycydów
- Obecność elementów krajobrazu o wysokiej różnorodności na co najmniej 10 % użytków rolnych
- Objęcie co najmniej 25 % gruntów rolnych rolnictwem ekologicznym i uzyskanie znacznie wyższego poziomu stosowania praktyk agroekologicznych
- Zasadzenie w UE 3 mld nowych drzew, z pełnym poszanowaniem zasad ekologicznych
- Osiągnięcie znacznego postępu rekultywacji miejsc z zanieczyszczoną glebą
- Przywrócenie co najmniej 25 tys. km rzek do stanu swobodnego przepływu
- Ograniczenie o 50% liczby gatunków z czerwonej księgi, dla których zagrożenie stanowią inwazyjne gatunki obce.
- Ograniczenie o 50% utraty składników odżywczych, co doprowadzi do ograniczenia stosowania nawozów o co najmniej 20 %
- Ambitny plan zazielenienia obszarów miejskich dla miast z co najmniej 20 000 mieszkańców
- Niestosowanie żadnych pestycydów chemicznych na obszarach wrażliwych, takich jak miejskie obszary zielone w UE.
- Znaczne ograniczenie negatywnego wpływu działalności połowowej i wydobywczej na wrażliwe gatunki i siedliska, w tym na siedliska dna morskiego, w celu osiągnięcia dobrego stanu środowiska.
- Wyeliminowanie przełowu lub jego ograniczenie do poziomu umożliwiającego odbudowę i zachowanie gatunków.
Zobowiązania Strategii będą musiały zostać włączone do polityk krajowych państw członkowskich. Każde z państw będzie zobowiązane do uczestnictwa w podejmowanych działaniach w stopniu określonym na podstawie obiektywnych kryteriów ekologicznych.
Na podstawie Unijnej strategii na rzecz bioróżnorodności 2030. Przywracanie przyrody do naszego życia.
Źródło: https://www.wwf.pl/living-planet-report-2020
Martyna Próchniak