Drób atakowany jest przez bardzo różne pasożyty zewnętrzne. Ich cykl rozwojowy jest krótki i zależy od warunków środowiskowych w kurniku. Pasożyty nie tylko niepokoją ptaki, ale również same w sobie mogą być nosicielami wielu chorób. Na wielu ptakach żerują takie pasożyty, jak kleszcze czy ptaszyńce, które żywią się krwią swoich nosicieli, natomiast świerzbowce odżywiają się ptasim naskórkiem, pluskwiaki i pchły są groźne szczególnie dla pisklaków. Pasożyty zewnętrzne drobiu, takie jak roztocze czy owady (wszoły, pchły, pluskwy, komary, meszki, muchówki, muchy oraz pleśniakowce lśniące), przenoszą na ptaki chorobotwórcze bakterie i wirusy oraz zarodniki grzybów.
Komary przenoszą chorobotwórcze wirusy ospy, natomiast meszki pierwotniaki wywołujące leukocytozoonozę, a niektóre meszki formy rozwojowe nicieni. Ptaki są bardzo wrażliwe na ugryzienie meszek, a powstałe obrzmienia mogą doprowadzić nawet do uduszenia drobiu.
Pierwszymi objawami obecności pasożytów w kurniku są niedokrwistość, pogorszenie kondycji, zwiększenie zużycia paszy, spowolnienie wzrostu oraz zmniejszenie masy ciała i nieśności. Do czynników sprzyjających wystąpieniu inwazji pasożytów należą: brak higieny, szpary w ścianach i posadzce budynku, brudne gniazda drewniane oraz grzędy , a także ściółka z trocin , która jest dobrym siedliskiem dla roztoczy i owadów np. pcheł. Nosicielami niektórych pasożytów są też szczury i myszy. W stojących zbiornikach wodnych, oczkach wodnych, beczkach na deszczówkę rozwija się wiele form larwalnych pasożytów zewnętrznych drobiu np. komarów. W odchodach zwierzęcych, znajdujących się w pomieszczeniach z drobiem i poza budynkami, szczególnie w ciepłym i wilgotnym nawozie (pryzmy nawozowe) rozwijają się larwy much, pleśniakowsca lśniącego i niektórych innych pasożytów zewnętrznych. W rozprzestrzenianiu się chorób inwazyjnych hodowli drobiu duże znaczenie mają muchy, które przenoszą wiele chorobotwórczych bakterii, np. cholery ptasiej czy gruźlicy, a także jaja robaków pasożytniczych i oosysty kokcydiów. Są też żywicielami pośrednimi tasiemców.
Informacje dotyczące chorób wywołanych przez pasożyty zewnętrzne
|
Pasożyt |
Atakuje |
Objawy |
|
Kleszcz (Argas persicus, Argas reflexus) |
wszystkie gatunki ptaków, szczególnie gęsięta i gołębie |
anemia (10 kleszczy pobiera 3 ml krwi), obniżenie nieśności, wychudzenie, niepokój, ocieranie, umiejscawiając się w okolicy oczu powodują łzawienie, stany zapalne, obrzęki głowy i wypadanie piór |
|
Ptaszyńce (Dermanyssus galinae) |
wszystkie gatunki ptaków |
pasożyty przebywają w kurniku w ciemnych i ciepłych miejscach (szpary, grzędy itd.)nocą atakują ptaki, anemia, brak apetytu, nagłe upadki młodych ptaków, u padłych znajdować się mogą w jamie dziobowej, przełyku i uszach, przenoszą cholerę drobiu, pomór rzekomy, białaczkę, spirochetozę |
|
Świerzbowiec nóg (Cnemidocoptes mutans) |
kury, bażanty, gołębie |
pasożyty żyją pod łuskami skóry nóg wywołując charakterystyczne zapalenie (wapniaki) i świąd nóg |
|
Świerzbowiec skóry (Cnemidocoptes laevis,C. galinae, C. prolificus, C.pilae) |
gołębie, kury, bażanty, gęsi |
usadawiają się w skórze u podstawy piór, głównie na krzyżu, a następnie na brzuchu, udach, szyi i głowie; pióra, poza dużymi - ogona i skrzydeł – wypadają; w skórze powstają guzki różnej wielkości |
|
Roztocz podskórza Laminosioptes cysticola |
kurowate, gołębie |
pasożyty obumierają powodując powstawanie w podskórzu biało-żółtych guzków wielkości prosa czy grochu |
|
Roztocz piór Syringophilus bipectinatus |
kury, gołębie, perlice, kaczki, ptaki dzikie |
pióra ogona i skrzydeł tracą połysk, łatwo się łamią, w ich dutkach występują ciemne masy, w których znajdują się roztocza |
|
Wszoły piórojady Mallophaga |
wszystkie gatunki ptaków |
szybko poruszające się między piórami pasożyty składają jaja na dolnych partiach piór; żywią się piórami, złuszczonym naskórkiem, niektóre krwią; niepokój, drapanie się, obniżenie nieśności, zahamowanie wzrostu
|
|
Pluskwa gołębia Cimex columbarius Pluskwa domowa Cimex lectuarius |
gołębie, sporadycznie inne ptaki |
atakują ptaki nocą; w dzień chowają się w szparach kurnika, gołębnika; niepokój, anemia |
|
Pchła ptasia Ceratophyllus gallinae, C. columbae |
kury, indyki, gołębie, ptaki dzikie |
niepokój, anemia, wychudzenie, zmniejszenie nieśności, opuszczenie gniazd |
Inwazji pasożytów zewnętrznych można zapobiegać przez uszczelnienie sufitów, ścian i posadzek w pomieszczeniach dla drobiu i magazynach paszowych. Bardzo ważnym zabiegiem jest wapnowanie ścian murowanych lub drewnianych. Po zakończeniu cyklu produkcyjnego pomieszczenia należy wyczyścić, umyć i dokładnie spryskać preparatem owadobójczym, dostosowanym do danego gatunku pasożytów, a następnie odkazić. Zabieg deratyzacji (zwalczanie szczurów i myszy) należy przeprowadzać kiedy w pomieszczeniu nie ma drobiu, zakładając odpowiednie trucizny. Niszczenie pasożytów zewnętrznych przeprowadza się zawsze przed odkażaniem pomieszczenia. Wybieg dla drobiu należy wyczyścić, odkazić oraz ogrodzić, aby uniemożliwić zwierzętom domowym kontakt z drobiem. W celu uniknięcia inwazji much trzeba zwalczać zarówno owady latające, jak i ich larwy. W tym celu stosuje się nie tylko opryski ściółki w pomieszczeniach inwentarskich insektycydami, zwalczającymi larwy much, lecz także opryski dołów i pryzm nawozowych. Do zwalczania owadów nie wolno stosować preparatów odkładających się w organizmach ptaków i ich produktach. Przy stosowaniu każdego nowego preparatu owadobójczego należy zachować dużą ostrożność, ponieważ może on powodować zatrucia ptaków.
Katarzyna Guzek