Ochronić jęczmień jary przed chorobami.

Okres wegetacji jęczmienia jarego jest najkrótszy ze wszystkich podstawowych gatunków zbóż . Mimo to choroby grzybowe, wyrządzają coraz większe straty w plonach i jakości tego gatunku. Jest to spowodowane głównie zwiększaniem uprawy tego gatunku w strukturze zasiewów (dynamika zmian w przeciągu ostatnich 10 lat wynosi ok. 140 %) oraz zmianą warunków klimatycznych.

Bardzo często jęczmień jary jest uprawiany na przemian z pszenicą lub nawet w monokulturze. Taka sytuacja wymaga od rolnika nie tylko interwencyjnego stosowania fungicydów ale przede wszystkim prewencyjnego podejścia do zwalczania chorób w jęczmieniu jarym.

1 Agrotechnika

Ochronę jęczmienia jarego od chorób trzeba rozpocząć od wyboru odpowiedniej odmiany. Obecnie na liście zalecanych odmian województwa lubelskiego znajduje się osiem odmian jęczmienia jarego. Są to odmiany, które w naszych warunkach glebowo - klimatycznych osiągają najwyższe plony. Wybierając odmianę, w pierwszej kolejności uwzględniamy klasę gleby oraz jej zakwaszenie,  ale również musimy wziąć pod uwagę jej odporność na choroby grzybowe. Np. jeżeli na naszym polu najwięcej strat powoduje rynchosporioza powinniśmy wybrać którąś z odmian : Atico, Mercade lub Tocade itd.

Tab. 1 Odporność na wybrane choroby jęczmienia jarego – odmiany zalecane do uprawy na terenie woj. lubelskiego.

Skala 1-9, Im większa wartość tym odmiana bardziej odporna na daną chorobę

Bardzo ważną role w ochronie przeciwgrzybowej jęczmienia jarego odgrywa norma wysiewu. Jęczmień jest gatunkiem, który się najsilniej krzewi z pośród wszystkich gatunków zbóż. Dlatego normy wysiewu nie powinny być zbyt duże. Dobrze zwarty łany przy lepszych warunkach glebowych i optymalnym terminie siewu powinniśmy osiągnąć wysiewając już: od 220 do 280 ziaren na m² tj. w zależności od siły kiełkowania i MTZ od jest to ok.90 do ok. 150 kg/ha .W takim łanie rośliny będą grubsze, sztywniejsze o lepiej rozwiniętym systemie korzeniowym, ale przede wszystkim dzięki dużej przewiewności mniej porażane przez choroby grzybowe.

2. Zaprawianie nasion

Drugim elementem ochrony jęczmienia jarego przed chorobami grzybowymi jest dokładne zaprawienie nasion przed siewem odpowiednią zaprawą. Musimy pamiętać że nie opłaca nam się wysiewać niezaprawionego jęczmienia. Ten sposób ochrony chemicznej jest ciągle najtańszy a jednocześnie bardzo skuteczny. Wybierając zaprawę do jęczmienia jarego, szczególną uwagę musimy zwrócić na skuteczność zaprawy w ograniczaniu bardzo groźnych chorób takich jak: Pasiastość liści jęczmienia, Głownia pyląca, Głownia zwarta. Są to choroby, które można ograniczać tylko i wyłącznie stosując zaprawianie nasion. Wybrane zarejestrowane zaprawy do jęczmienia jarego to: Brytan Universal 094 FS, Dubelt Jęczmień 040 FS, Maxim Star 025 FS, Orius Combi 050 FS, Raxil Gel 206 GF, Sarox T 500 FS, Tarcza 060 FS, Vitavax 2000 FS,.

3. Stosowanie fungicydów w okresie wegetacji

Choroby grzybowe, które najczęściej występują na plantacjach jęczmienia jarego w województwie lubelskim, jednocześnie wyrządzające najwięcej szkód to: Plamistość siatkowa jęczmienia, Mączniak prawdziwy oraz Rynchosporioza. Te choroby można zwalczać i ograniczać przez stosowanie zabiegów grzybowymi środkami ochrony roślin.

Ustalając strategie oprysków fungicydowych w jęczmieniu jarym najczęściej decydujemy się na jeden zabieg w fazie od końca strzelania w źdźbło do początku fazy kłoszenia (BBCH 37-51). Jeden zabieg dobrze dobranym preparatem lub odpowiednią mieszaniną jest w stanie zabezpieczyć łan przed głównymi chorobami, pod warunkiem że przebieg warunków pogodowych nie będzie korzystny dla rozwoju grzybów chorobotwórczych. Pamiętajmy jednak że plamistość siatkowa i mączniak prawdziwy są chorobami które występują praktycznie przez cały okres wegetacji jęczmienia. W niektóre lata nawet już w fazie krzewienia mogą wystąpić w dużym nasileniu i negatywnie wpłynąć na plon. Dlatego bardzo ważna jest lustracja pól od wschodów roślin i w momencie kiedy zostaną przekroczone wartości progowe chorób wykonać zabieg. ( tab .2) W takim przypadku może okazać się konieczne będzie wykonanie dwóch zabiegów fungicydowych. Pierwszy już w fazie 1 kolanka i drugi po ok. 3 - 4 tygodniach od pierwszego zabiegu.

Tab.2 Wartości progowe wykonania zabiegu dla chorób grzybowych w poszczególnych fazach wzrostu jęczmienia jarego.

4. Technika robienia zabiegów fungicydami

Przy zabiegach fungicydowych - szczególnie kontaktowych bardzo ważne jest odpowiednie pokrycie roślin cieczą użytkową . Chodzi o to by preparat trafił bezpośrednio na chorobę. Jest to trudne ponieważ najczęściej choroby opanowują spodnią stronę liści i zasiedlają roślinę  od  jej dolnych warstw. Dlatego zabiegi fungicydami należy robić drobną kroplą (większym ciśnieniem roboczym) przy mniejszej prędkości jazdy ok. 4-6 km/h. Nowe rozwiązania technologiczne w budowie rozpylaczy pomagają w skuteczniejszym stosowaniu środków ochrony roślin. Jednym z takich rozwiązań jest użycie rozpylaczy dwustrumieniowych. Dobre pokrycie łanu uzyskuje się dzięki dwóm wachlarzom strumienia cieczy z jednego rozpylacza ustawianych względem siebie pod kątem 60^o. Jeden strumień opryskuje przód , drugi tył roślin przez co zwiększa się pokrycie pionowe roślin szczególnie w gęstych łanach zbóż. (rys.1)

Rys 1. Różnica w pokryciu cieczą użytkowa przy zastosowaniu rozpylaczy dwustrumieniowych i jednostrumieniowych.

Oprac. Krzysztof Kurus