W okresie wegetacji wiosennej największe zagrożenie w uprawie rzepaku ozimego powodują takie choroby grzybowe jak : sucha zgnilizna kapustnych, zgnilizna twardzikowa, czerń krzyżowych oraz szara pleśń. W tym sezonie na polu doświadczalno wdrożeniowym w Pożogu II w trakcie wiosennego wznowienia wegetacji największe zagrożenie zaobserwowano ze strony suchej zgnilizny kapustnych oraz szarej pleśni.
Sucha zgnilizna kapustnych /Leptosphaeria maculans, L. biglobosa - W miejscach porażenia powstają szarobrunatne lub białawe, owalne lub nieregularne plamy. Na powierzchni plam występują czarne punkty – owocniki (piknidia). Choroba może występować na liściach, łodygach lub łuszczynach. Porażenie na liściach prowadzi do ograniczenia powierzchni asymilacyjnej. Porażenie na łodydze może doprowadzić do zahamowania przewodzenia składników odżywczych i zamierania roślin. Straty do 50 % plonu . Próg szkodliwości : 10-20 % porażonych roślin.
Szara pleśń/ Botryotinia fuckeliana - W miejscach porażenia pojawiają się wodniste nieregularne plamy. Roślina w tych miejscach gnije a na powierzchni plam występuje często szary nalot grzybni z zarodnikami konidialnymi. Choroba najczęściej występuje na roślinach lub organach osłabionych przez różne czynniki np. przymrozki, suszę, mróz, herbicydy, szkodniki lub uszkodzenia mechaniczne. W latach o dużej wilgotności szybko się rozprzestrzenia. Próg szkodliwości : 10-30 % porażonych roślin.
Czerń krzyżowych/ Alternaria spp. - W miejscach porażenia na liściach i łuszczynach pojawiają się okrągłe brunatnoczarne plamy z chlorotyczną żółtą otoczką. Porażone liście tracą zdolności asymilacyjne i obumierają. Porażenie łuszczyn doprowadza do przedwczesnego ich zasychania i pękania oraz osypywania nasion. Próg szkodliwości : 10-30 % porażonych roślin.
Zgnilizna twardzikowa/ Sclerotinia sclerotiorum - W miejscach porażenia (zwykle na łodygach i bocznych rozgałęzieniach) pojawiają się szarobiałe plamy, niekiedy koncentryczne. Z czasem plamy rozrastają się i obejmują cały obwód łodygi, a na powierzchni plam pojawia się zbita warstwa jasnobiałej grzybni. Szkodliwość choroby polega na niszczeniu łodyg i odcinaniu dopływu wody i składników pokarmowych. Może również doprowadzić do wyłamywania i wylegania roślin. Straty plonu do 70 %. Próg szkodliwości: pierwsze oznaki choroby (1% roślin).
Chemiczna ochrona przed chorobami
Strategia zwalczania chorób grzybowych w okresie wegetacji wiosennej rzepaku ozimego zwykle opiera się na co najmniej dwóch zabiegach fungicydowych. Pierwszy zabieg wczesnowiosenny ma przede wszystkim wyeliminować zagrożenie ze suchej zgnilizny kapustnych oraz wczesnych infekcji liści ze strony sprawców czerni krzyżowych i szarej pleśni. W walce z tymi chorobami wczesne określenie zagrożenia może okazać się kluczowe by nie dopuścić do dużych strat w powierzchni asymilacyjnych roślin . Większość preparatów stosowanych w tym okresie zawierają substancję aktywna z grupy triazoli np. tebukonazol, metkonazol, difenkonazol, lub mieszaniny protiokonazol + tebukonazol, difenkonazol + paklobutrazol, tebukonazol + prochloraz, tetrakonazol + tiofanat metylowy, difenkonazol + tebukonazol. Należy pamiętać , aby zabieg był skuteczny ta grupa preparatów powinna być zastosowana w temperaturze wyższej niż 10-12 oC.
Drugi zabieg z reguły wykonuje się w okresie kwitnienia rzepaku. W tym okresie na łodydze i pędach roślin może dochodzić do infekcji patogenów wywołujących zgniliznę twardzikową. Duże zagrożenie jest również ze strony szarej pleśni oraz czerni krzyżowej która może pojawiać się na łuszczynach. Okres kwitnienia rzepaku jest dość długi i zazwyczaj trwa ok. 3 tygodni. Zabieg w okresie opadania pierwszych płatków dobrze zabezpieczy przed pierwszymi infekcjami zgnilizną twardzikową lub szarą pleśnią. Z kolei opóźnione stosowanie fungicydów do drugiej połowy kwitnienia swoim działaniem może objąć również skuteczne zwalczanie sprawców czerni krzyżowych na łuszczynach. W związku z tym wybór preparatu powinien uwzględniać długość jego skutecznego działania. Z reguły w tym okresie stosuje się preparaty wieloskładnikowe – długodziałające, które zawierają przynajmniej jedną substancję z grupy strobiluryn lub SDHI np. pikoksystrobina + cyprokonazol, azoksystrobina + cyprokonazol, azoksystrobina + tebukonazol, dimoksystrobina + boskalid, fluopyram + protiokonazol, izopirazam + azoksystrobina.
Oprac. Krzysztof Kurus