Świerkowce to szkodniki stanowiące problem nie tylko w szkółkach i lasach, ale także w ogrodach przydomowych. Są to czerwce z rodzaju Physokermes i rodziny misecznikowatych (Coccidae). Szkodniki te upodobały sobie głównie drzewa iglaste, w tym świerki. Zazwyczaj umiejscawiają się masowo na gałęziach w postaci brązowych, małych, prawie kulistych tworów, przypominających pąki. W dużej liczebności są one w stanie doprowadzić do zamierania drzew.
W Polsce najczęściej występują dwa gatunki Physokermes hemicrypus (świerkowiec mniejszy) i Physokermes piceae (świerkowiec większy).
Wygląd
Bardzo trudno jest rozpoznać po zewnętrznym wyglądzie z jakim gatunkiem ma się do czynienia. Gatunki z tego rodzaju różnią się nie tylko wielkością, ale także budową morfologiczną, którą można zobaczyć jedynie pod mikroskopem. Samice świerkowców mają barwę o czerwonych lub brązowych odcieniach, zależną od ich wieku i gatunku, (z czasem oskórek ciemnieje i twardnieje), a kształt zbliżony jest do kulistego (młodsze samice) lub nerkowatego (dorosłe samice). Ich średnica mieści się między 3 a 6 mm. Dorosła samica jest większa od samca i nie posiada odnóży ani skrzydeł. Bytuje ona w jednym miejscu, gdzie odżywia się za pomocą kłująco - ssącego aparatu gębowego. Samiec jest mniejszy (ok. 1mm) i zdolny do przemieszczania się, dzięki obecności jednej pary skrzydeł i trzech par odnóży. Larwy są koloru lekko różowego, i tak jak samce, posiadają czułki oraz odnóża. Są niewielkich rozmiarów i można je zaobserwować na gałęziach w postaci bardzo małych, jasnych punkcików.
Cykl rozwojowy
Świerkowce mają jedno pokolenie w roku. W zależności od gatunku w okolicach czerwca (maj, lipiec) samice zaczynają składać jaja pod swoje ciało. Po 1,5 miesiąca od czasu złożenia jaj pojawiają się larwy pierwszego stadium. Pod koniec lata (sierpień, wrzesień) ukazują się larwy drugiego stadium. U większości gatunków zimuje drugie stadium larwalne. Żeńskie larwy umiejscawiają się pod pąkami, natomiast męskie na dolnej stronie igieł. Na początku wiosny następnego roku larwy uaktywniają się i z czasem stają się osobnikami dorosłymi (kwiecień, maj).
Uszkodzenia
Świerkowce osiedlają się zazwyczaj na roślinach wcześniej już uszkodzonych w wyniku działania czynników stresowych lub szkodników. Sprawcami uszkodzeń są samice i larwy, których pokarmem jest wysysany przez nie sok z tkanek roślin. Wydalana przez samice spadź, jest niepożądana na gałęziach, gdyż wraz z rozwijającymi się na niej grzybami powoduje zaburzenia w przebiegu ważnych procesów życiowych w roślinie (zatkanie aparatów szparkowych), co w konsekwencji odbija się negatywnie na zdrowotności i wyglądzie świerków – zahamowany wzrost roślin, gałęzie stają się szaro-czarne, a igły brązowieją i opadają.
Zwalczanie
Aby zabezpieczyć iglaki w ogrodzie przed dalszym rozwojem świerkowców, można zastosować środek zawierający tiachlopryd np. Calypso 0,015 AL. lub Ogrodnik AE oparty na imidachloprydzie. Preparaty te działają systemicznie na roślinę, dzięki czemu zwalczają nawet ukryte osobniki. Na szkodnika działają kontaktowo i żołądkowo. Calypso 0,015 AL należy zastosować od drugiej polowy lipca, kiedy widoczne są na drzewie uszkodzenia lub szkodniki. Można tym preparatem wykonać 2 zabiegi w odstępie dwóch tygodni.
Bara Ewa
Rys. 3 Skupisko samic świerkowców na gałęzi świerka