Kim jest rolnik ryczałtowy?
Działalność rolnicza jako działalność indywidualnego gospodarstwa rolnego jest zwolniona z obowiązku prowadzenia ksiąg rachunkowych. Wynika to z faktu, że rolnika nie obowiązują przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Działalność rolnicza podlega jednak przepisom ustawy o VAT.
Zgodnie z definicją w ustawie o VAT rolnik ryczałtowy jest to “rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych”. Status rolnika ryczałtowego wiąże się również z brakiem obowiązku wystawiania faktur za wykonywane czynności, a co za tym idzie z brakiem obowiązku prowadzenia ewidencji.
Kiedy rolnik ryczałtowy może przejść na zasady ogólne VAT?
Rolnik sam decyduje o rezygnacji z ryczałtowego rozliczenia VAT, a tym samym przejścia na zasady ogólne. Może dokonać tego w trakcie trwania roku podatkowego rejestrując się w urzędzie skarbowym jako czynny podatnik VAT. W tym celu składa zgłoszenie rejestracyjne VAT-R przed rozpoczęciem miesiąca, w którym ma nastąpić rezygnacja. Od momentu rejestracji rolnik staje się czynnym podatnikiem VAT.
Zgłoszenia rejestracyjnego należy dokonać w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce prowadzenia działalności rolniczej, jeżeli działalność rolnicza prowadzone jest na terenie dwóch lub więcej urzędów skarbowych - w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na siedzibę rolnika, a jeżeli rolnik nie ma siedziby - w urzędzie skarbowym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania rolnika.
Brak obowiązku potwierdzenia zgłoszenia VAT-R w 2015 roku
Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem art. 96 ust. 4 ustawy o VAT, naczelnik urzędu skarbowego rejestrował podatnika i potwierdzał jego zarejestrowanie jako "podatnika VAT czynnego" lub w przypadku podatników zwolnionych z VAT jako "podatnika VAT zwolnionego". Powołany przepis od 1 stycznia 2015 r., na mocy ustawy o ułatwieniu wykonywania działalności gospodarczej (Dz. U. z 2014 r. poz. 1662), uległ zmianie. Obecnie z jego treści wynika, że naczelnik urzędu skarbowego rejestruje podatnika jako "podatnika VAT czynnego", a w przypadku podatników zwolnionych z VAT - jako "podatnika VAT zwolnionego" i na wniosek podatnika potwierdza to zarejestrowanie. Oznacza to, że zniesiony obecnie został obligatoryjny obowiązek potwierdzenia zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R. Naczelnik urzędu skarbowego potwierdzenia zarejestrowania podatnika dokona wyłącznie na jego wniosek. Czynność potwierdzenia rejestracji podlega opłacie skarbowej w wysokości 170 zł.
Rozliczanie VAT przez rolnika według zasad ogólnych
Rolnik - czynny podatnik VAT - jest zobowiązany do:
- wystawiania faktur za sprzedaż towarów i usług z naliczonym podatkiem należnym,
- prowadzenia ewidencji sprzedaży oraz ewidencji zakupów VAT,
- składania okresowych deklaracji podatkowych VAT w urzędzie skarbowym i odprowadzania podatku należnego, jeżeli taki wykaże rozliczenie za dany miesiąc.
Natomiast prawa, jakie nabędzie rolnik po uzyskaniu statutu czynnego podatnika VAT, to możliwość pomniejszania podatku należnego o podatek naliczony uwzględniony przy zakupie towarów lub usług. Oznacza to, że rolnik będzie mógł odliczyć VAT naliczony na podstawie faktur VAT dokumentujących zakupy przez niego dokonane.
Deklaracja VAT rolnika
W deklaracji VAT wykazuje się zarówno sprzedaż, jak i zakup towarów lub usług. Kwoty w deklaracji przyporządkowane są do odpowiednich stawek VAT. Wykazywana w deklaracji kwota należnego podatku wynikająca ze sprzedaży towarów i usług pomniejszona o kwotę podatku naliczonego przy zakupach dokonywanych przez rolnika daje w konsekwencji wynik rozliczenia VAT za dany okres. Jeżeli:
- VAT należny (sprzedaż) > VAT naliczony (zakup) → podatek do odprowadzenia w US
- VAT należny (sprzedaż) < VAT naliczony (zakup) → podatek do zwrotu, nadpłata w US
Nadwyżka podatku przechodzi na okres następny bądź na wniosek rolnika jest wypłacana.
Co do terminów składania deklaracji to rolnik może wybrać rozliczanie miesięczne (do 25 kolejnego miesiąca) lub kwartalne (do 25 miesiąca następującego po zakończeniu kwartału). Wyboru dokonuje się przy rejestracji na formularzu VAT-R.
Należy wskazać, że ustawodawca nie pozbawia podatnika prawa do odliczenia VAT naliczonego od zakupów dokonanych przed rejestracją, o ile zakupione towary i usługi będą wykorzystywane do bieżącej lub przyszłej działalności opodatkowanej. Tak uznają także organy podatkowe, w tym m.in. Dyrektor Izby Skarbowej w Bydgoszczy w interpretacji indywidualnej z dnia 10 września 2014 r., nr ITPP1/443-690/14/KM.
Jeżeli więc zakupy udokumentowane danymi fakturami dotyczą działalności opodatkowanej VAT, to, pomimo tego, iż zostały one dokonane przed formalną rejestracją dla celów VAT, podatnik ma prawo do odliczenia VAT z tego tytułu.
Rezygnacja ze statusu rolnika ryczałtowego nie jest bezpowrotna. Po upływie 3 lat od daty rezygnacji ze zwolnienia, w których podatnik rozliczał podatek VAT może on złożyć stosowne zawiadomienie do naczelnika urzędu skarbowego przed początkiem miesiąca (kwartału), w którym chce ponownie korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy.
Agata Kamińska