Każdy kto  myśli o tym aby hodować bydło ekologiczne, musi wiedzieć, że taka hodowla łączy się nierozerwalnie z przestawieniem swojego gospodarstwa na metody ekologiczne. Jest to o tyle skomplikowane, ze musimy nie tylko znać się na ekologicznych zasadach produkcji roślinnej, ale również być świadomi, że ekologiczna produkcja zwierzęca wymaga od nas znajomości przepisów prawnych z nią związanych. Jest to zbiór dosyć zawiłych zasad, które często są odrębne dla różnych gatunków zwierząt.

W niniejszym artykule skupię się na ekologicznej hodowli bydła mięsnego. W przypadku, gdy przystępujemy do systemu rolnictwa ekologicznego i przestawiamy jednocześnie uprawy oraz zwierzęta okres konwersji dla całej jednostki produkcyjnej wynosi 2 lata. Po takim czasie nasze bydło możemy sprzedawać jako ekologiczne z certyfikatem. Musimy jednak pamiętać, że gdy tworzymy stado po raz pierwszy należy zakupić cielęta poniżej szóstego miesiąca życia. Od momentu wprowadzenia zwierząt do gospodarstwa chowamy je zgodnie z systemem produkcji ekologicznej. W sytuacji kiedy to mamy już stado ekologiczne i chcielibyśmy włączyć do niego kolejne zwierzęta, to otrzymują one certyfikat ekologiczny po 12 miesiącach. Włączenie do istniejącego stada nowych samic również podlega prawnym ograniczeniom. W ciągu roku możemy wprowadzić 10% samic bydła w stosunku do ilości wszystkich dorosłych sztuk w stadzie. W przypadku, gdy stado bydła składa się z mniej niż 10 sztuk możemy rocznie wprowadzić do niego tylko jedną samicę.  Odsetek 10% możemy zwiększyć w przypadku np. znacznego zwiększania gospodarstwa czy zmiany rasy do 40% po uzyskaniu zgody WIJHARS.

Ekologiczna hodowla bydła mięsnego podlega takim samym standardom dobrostanu, jakie muszą być spełniane przy hodowli innych ssaków. Obowiązuje zakaz hodowli zwierząt bez utrzymywania gruntów rolnych. Mamy również określone górne widełki ilości sztuk, chodzi tutaj o to, aby nie został przekroczony roczny limit 170 kg azotu pochodzącego z nawozów naturalnych na 1 ha. W pomieszczeniach inwentarskich podłoga musi być gładka, ale nie śliska, a przynajmniej połowa powierzchni podłogi musi być lita. Przystępując do ekologicznej hodowli bydła koniecznie należy się zapoznać z obowiązującą powierzchnią pomieszczeń i wybiegów dla poszczególnych grup wagowych (zał. III rozp. 889/2008). W budynku inwentarskim należy zapewnić zwierzętom wystarczająco dużo czystej powierzchni do leżenia, ściółkę ze słomy bądź innego naturalnego materiału. Jeżeli chodzi o produkty, które mogą być stosowane do czyszczenia i dezynfekowania pomieszczeń to są to substancje znajdujące się w zał. VII do rozp. 889/2008. Ważne, żeby zapewnić zwierzętom stały dostęp do terenów na wolnym powietrzu, kiedy tylko pozwalają na to warunki pogodowe. Trzymanie zwierząt na uwięzi w gospodarstwach do 40 szt. jest jednak dozwolone. W odniesieniu do hodowli stosuje się naturalne metody reprodukcji, przy czym możliwe jest też sztuczne zapłodnienie. Rozród nie może być wywoływany poprzez podawanie hormonów. Trzymanie cieląt w wieku powyżej tygodnia życia w indywidualnych boksach jest zabronione. Wszystkie młode cielaki należy karmić mlekiem matki przez okres co najmniej 3 miesięcy.

Jednym z najistotniejszych elementów ekologicznej produkcji zwierzęcej są odpowiednie pasze. W przypadku bydła przynajmniej 60% pasz powinno pochodzić z własnego gospodarstwa bądź też innych gospodarstw ekologicznych. Taki sam odsetek w suchej masie dziennej dawki pokarmowej powinna stanowić pasza objętościowa, zielona, susz paszowy lub kiszonka. Jednak należy zwrócić uwagę na najwyższe w miarę możliwości wykorzystanie pastwisk, stosownie do ich dostępności w różnych porach roku. Pasze z okresu konwersji mogą stanowić 30% składu pokarmu, chyba że pochodzą one z własnego gospodarstwa będącego w okresie przestawiania (wtedy mogą one stanowić nawet 100% dawki pokarmowej). Jest możliwe zastosowanie nieekologicznych materiałów paszowych pochodzenia roślinnego oraz materiałów paszowych pochodzenia zwierzęcego i mineralnego wymienionych w zał. V  oraz dodatków paszowych z zał. VI rozp. 889/2008.

Profilaktyka  zdrowotna odbywa się na zasadzie doboru odpowiednich ras zdolnych do przystosowania się do miejscowych warunków, żywotnych i odpornych na choroby. Zabronione jest stosowanie stymulatorów wzrostu oraz profilaktyczne stosowanie syntetycznych alopatycznych weterynaryjnych produktów leczniczych lub antybiotyków. Stosuje się natomiast leki roślinne, produkty homeopatyczne, a jeżeli stosowanie tych środków okaże się nieskuteczne dopuszcza się zastosowanie antybiotyków oraz syntetycznych alopatycznych weterynaryjnych produktów leczniczych.  

Ekologiczny chów bydła mięsnego stwarza zwierzętom jak najlepsze warunki, minimalizujące stres zwierząt. Bydło mięsne powinno jak najwięcej czasu przebywać na pastwisku, a więc taka produkcja może być dobrym pomysłem dla większych, ekstensywnych gospodarstw. Wykorzystanie pastwisk pozwala na zmniejszenie kosztów żywienia, co w znacznym stopniu decyduje o opłacalności tego typu produkcji.  Zaplecze paszowe jest jednym z czynników środowiskowych decydujących o efektywności chowu stada.  W naszych warunkach klimatycznych najczęściej stosowany jest system pastwiskowo-alkierzowy, w którym zwierzęta trafiają do budynku tylko na okres zimy, choć bardziej odporne rasy mogą przebywać cały rok na wolnym powietrzu, korzystając jedynie z zadaszeń, chroniących przed wiatrem i deszczem. Jeżeli chodzi o ekologiczny rynek zbytu to jest to dopiero rynek, który się buduje i ciężko jest uzyskać odpowiednio wyższą cenę za żywiec w jakości ekologicznej. Na pewno istnieje potrzeba zwiększenia skali produkcji na naszym rynku i zrzeszania się producentów ekologicznych.

Rasy mięsne bydła przydatne w chowie ekologicznym:

Rasa

Kaliber i masa ciała

Wydajność rzeźna

Dojrzałość płciowa

Płodność

Wydajność mleczna matek

Łatwość wycieleń

Masa ciała cieląt

Aberdeen Angus

średnia

dobra

średnia

dobra

średnia

dobra

dobra

Blonde d’Aquitaine

wysoka

dobra

dość późna

dobra

średnia

średnia

wysoka

Charolaise

wysoka

b. dobra

dość późna

średnia

średnia

średnia, trudna-10%

wysoka

Hereford

średnia

dobra

średnia

dobra

średnia

dobra

dobra

Limousine

średnia

b. dobra

średnia

dobra

średnia

dobra

dobra

Piemontese

średnia

b. dobra

dość późna

średnia

dobra

dobra

dobra

Salers

wysoka

dobra

średnia

dobra

dobra

dobra

dobra

Simental

wysoka

dobra

dość późna

średnia

wysoka

dobra, trudna-10 %

wysoka

Źródło: Chów bydła mięsnego metodami ekologicznymi. Wyd. CDR w Brwinowie, Oddział w Radomiu 2007r. Autorzy: .Wójcik, K. Bilik