Pojęcie gospodarki o obiegu zamkniętym zostało wprowadzone przez Komisję Europejską już pod koniec 2015 roku. Jest to koncepcja przeciwstawna do gospodarki linearnej, w której wytwarzamy, użytkujemy i wyrzucamy. Efektem czego jest powstawanie odpadów i wyczerpywanie zasobów naturalnych w sytuacji w której część surowców zalega na składowiskach odpadów.
Gospodarka o obiegu zamkniętym ma umożliwić dynamiczny wzrost gospodarczy przy równoczesnym poszanowaniu środowiska naturalnego. Jest to koncepcja, w której każdy produkt, materiał czy surowiec powinien pozostawać w gospodarce tak długo jak jest to możliwe. Odnosząc się do hierarchii postępowania z odpadami stawia się przede wszystkim na minimalizację ich powstawania, a dla tych które już powstały na stworzenie kierunku i technologii ich ponownego użycia lub recyklingu. W szerszej perspektywie, ponieważ korzystamy z czegoś co już raz zostało wyprodukowane nie musimy tego wytwarzać ponownie od podstaw. Przyczynia się to do zmniejszania zależności od zasobów nieodnawialnych, oszczędności energii i wody oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Do samej idei gospodarki o obiegu zamkniętym dochodzą również konkretne do osiągnięcia cele. Do 2020 roku powinniśmy poddawać recyklingowi 50% powstających odpadów obejmujących frakcje: papier, tworzywa sztuczne, metale i szkło.
Jaka jest jednak rola rolnictwa w gospodarce o obiegu zamkniętym? Rolnictwo uzależnione jest od zasobów i cykli naturalnych. Obecnie możemy częściowo optymalizować warunki produkcji, ale podstawą funkcjonowania systemu pozostają: woda, gleba, składniki odżywcze i różnorodność biologiczna. Jeśli mówimy o gospodarce o obiegu zamkniętym przychodzi nam na myśl rolnictwo ekologiczne. Można go uznać za narzędzie w realizacji tej koncepcji. W tym systemie produkcji dąży się bowiem do wykorzystywania zamkniętego obiegu materii i stawia na stosowanie środków naturalnych.
Ważną kwestią związaną z rolnictwem jest nawożenie. Ideą wpisującą się w gospodarkę o obiegu zamkniętym jest stosowanie nawozów tylko w potrzebnej ilości, we właściwym czasie i w odpowiedni sposób. Koniecznością jest więc zaprzestanie nawożenia „na oko”, przeprowadzenie analiz gleby i sporządzenie planu nawozowego. Gwarantuje to korzyści środowiskowe, polegające na zapobieganiu zanieczyszczeniom wód, ale i ekonomiczne, związane z wykorzystywaniem optymalnej ilości nawozów. W 2016 roku Komisja Europejska zauważyła również, że istnieje konieczność zmian w prawie unijnym dotyczącym rozporządzenia o nawozach. Obecnie niewiele bioodpadów przetwarzanych jest na nawozy na skalę przemysłową. Rolnicy stosują nawozy produkowane z importowanych zasobów lub na drodze energochłonnych procesów.
Jako jeden z filarów transformacji gospodarki wymieniana jest biogospodarka. Należy ją uznać za gospodarkę bazującą na biologicznych zasobach odnawialnych, dzięki którym możliwe jest tworzenie dóbr i usług. Ważną gałęzią biogospodarki jest biotechnologia, która stanowi dziedzinę nauk wykorzystującą procesy biologiczne na skalę przemysłową. W porównaniu z procesami syntezy chemicznej presja wywierana na środowisko jest zdecydowanie mniejsza, a efekty procesów, czyli powstające biosurowce mogą być z powodzeniem wykorzystywane w przemyśle chemicznym czy kosmetycznym. Kolejnym kierunkiem wpisującym się w biogospodarkę jest produkcja energii z biomasy. Szczególnie interesujący jest tu temat biogazowni i biogazowni rolniczych. Praktycznie wszystkie odpady z uprawy roślin i hodowli zwierząt, które nie znajdą przeznaczenia do dalszego wykorzystania z uwagi na brak odpowiednich właściwości, mogą znaleźć swoje zastosowanie do produkcji energii. W jednym procesie łączymy więc utylizację odpadów biodegradowalnych oraz wytwarzanie energii. Dodatkowo powstający w wyniku produkcji biogazu poferment możemy wykorzystać jako nawóz. Biogazownie mogłyby umożliwić samodzielność energetyczną wsi. Szczególnie w przypadku nawiązania współpracy pomiędzy przemysłem rolnym i spożywczym. Oprócz biogazowni w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym można mówić także o kompostowaniu odpadów biodegradowalnych. Stosowanie kompostu powoduje wzrost materii organicznej w glebie, a co za tym idzie poprawia jej jakość i możliwości produkcyjne.
W 2017 roku ruszył program pilotażowy gospodarka o obiegu zamkniętym w gminie. Jedną z pięciu gmin biorących udział w programie jest Krasnobród. Projekt realizowany będzie do 2020 roku. Obejmuje on przedsięwzięcia inwestycyjne i edukacyjne związane między innymi z selektywną zbiórką odpadów, zapobieganiem ich powstawania, energooszczędnością, rozwojem publicznego transportu zbiorowego. Póki co, w pozostałej części kraju do momentu opracowania dokumentów strategicznych i wskazania konkretnych do realizacji zadań „gospodarka o obiegu zamkniętym” pozostaje jednak tylko hasłem.
Dominika Jałocha