Z roku na rok masa produkowanych przez nas odpadów komunalnych wzrasta. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska od 1 lipca 2017 roku w sposób selektywny powinniśmy zbierać frakcje takie jak: papier, szkło, metale, tworzywa sztuczne a także odpady ulegające biodegradacji (w tym bioodpady). Ostatnie z nich stanowią na terenach wiejskich około 33% wszystkich produkowanych odpadów. Możemy je jednak samodzielnie zagospodarować w procesie kompostowania przynosząc tym samym korzyści zarówno sobie jak i środowisku.
Kompostowanie- czym jest, co możemy kompostować
Kompostowanie to proces rozkładu materii organicznej przez mikroorganizmy (m.in. bakterie, grzyby) na prostsze związki tworzące kompost, czyli naturalny nawóz o znaczącej zawartości azotu, fosforu i potasu. Jako wsad do kompostownika nadają się zarówno odpady kuchenne jak i ogrodowe. Wśród kuchennych są to głównie: resztki owoców i warzyw, suche pieczywo, skorupki jaj, fusy po kawie i herbacie oraz rozdrobniony papier gazetowy. Z ogrodów do kompostowników powinny trafić: skoszona trawa (wstępnie przesuszona, wymieszana z odpadami suchymi lub dodawana stopniowo), liście i igły, rośliny (w tym chwasty, ale bez nasion) i pocięte gałęzie. Dodatkowo można dodawać trociny, obornik zmieszany z resztkami roślin, ziemię i popiół drzewny z kominków. Nie można za to kompostować odpadów nieorganicznych, tych które zawierają chemikalia i resztek kuchennych odzwierzęcych (mięso, ryby, kości), ponieważ zanieczyszczają one kompost i przyciągają gryzonie.
Gotowy kompost wyróżnia się czarnym lub ciemnobrązowym kolorem i pulchną strukturą, ma on woń świeżej ziemi, jego temperatura nie powinna być wyższa od temperatury otoczenia. Średni czas kompostowania wynosi 6 miesięcy, ale może trwać zarówno krócej jak i dłużej, zależy to od warunków prowadzonego procesu oraz kompostowanego materiału.
Wybór miejsca pod kompostownik
Wybierając odpowiednie miejsce pod budowę kompostownika należy zwrócić uwagę na to, aby zlokalizować go w miejscu lekko zacienionym, osłoniętym od wiatru, na przepuszczalnym podłożu. Ustala się też odpowiednie odległości, w których należy go zbudować. Dla kompostowników o pojemności do 10 m3 powinno to być odpowiednio 5 metrów od okien i drzwi zewnętrznych oraz 2 metry od granicy działki sąsiedniej, drogi lub chodnika dla pieszych. Dla większych kompostowników o pojemności od 10 do 50 m3 wymagania odległościowe są znacznie większe. Powinno to być 30 metrów od okien i drzwi zewnętrznych, 7,5 metrów od granicy działki sąsiedniej oraz 10 metrów od ulic i chodników dla pieszych. Kompostownika nie należy zakładać na betonie lub innym nieprzepuszczalnym podłożu, w wyniku czego na jego dnie kumuluje się nadmiar wilgoci, co nie pozwala na prawidłowy rozkład materii organicznej oraz jej zagniwanie, a co za tym idzie uwalnianie nieprzyjemnych zapachów. Najkorzystniej jest zakładać kompostownik od wiosny do jesieni, gdy temperatura wynosi powyżej zera, ponieważ zarówno przemarzanie jak i przesuszanie powoduje przerwanie procesu rozkładu.
Budowa kompostownika
Proces kompostowania może być prowadzony w pryzmie kompostowej lub w kompostownikach zakupionych w sklepach (najczęściej plastikowych) lub wykonanych samodzielnie (z drewna, płyt betonowych, metali). Budując kompostownik samodzielnie należy pamiętać o umieszczeniu w jego ścianach otworów umożliwiających wentylację. Dla ochrony przez silnymi deszczami oraz zwierzętami zaleca się również zastosowanie zdejmowanego daszka. Zarówno w pryzmie jak i w kompostowniku należy zadbać o odpowiednie ułożenie warstw materiałów. Na dnie powinna się znaleźć warstwa połamanych gałęzi i gałązek tworząca warstwę drenażową, zapewniającą odpływ wody. Wyżej układamy warstwę pochłaniającą składniki mineralne wymywane przez wodę wyższej części materiału takie jak torf, ziemia ogrodowa czy słoma. Następnie układamy kolejne różnorodne warstwy kompostowanego materiału, które przekładamy ziemią. Każda z warstw odpadów nie powinna być wyższa niż 30 centymetrów. Warto również wrzucić trochę gotowego kompostu lub specjalną szczepionkę, szczególnie przy pierwszym zakładaniu kompostownika.
Warunki prowadzenia procesu
Warunkiem prawidłowego przebiegu procesu kompostowania jest zapewnienie odpowiednich warunków takich jak: dostępność tlenu oraz optymalna wilgotność i temperatura. Kompostowanego materiału nie można przesuszać (nie może się on kruszyć w dłoniach), nie powinien on być również zbyt wilgotny (z widocznymi kroplami wody). Materiał wsadowy powinny więc stanowić zarówno odpady suche jak i wilgotne, dodatkowo jeśli zaistnieje taka konieczność można je nawadniać używając do tego celu odstaną deszczówkę. Raz na kilka tygodni kompostowane odpady powinny być powierzchniowo przerzucane w celu napowietrzenia i równomiernego rozkładu, co zapobiega procesom gnicia. Odpadów nie powinno się również ugniatać. Przebieg procesu przyspieszyć można poprzez rozdrabnianie odpadów wrzucanych do kompostownika.
Głównymi zaletami procesu kompostowania z punktu widzenia użytkownika jest niski koszt procesu zarówno w fazie inwestycji jak i eksploatacji oraz prosta technologia w zamian za możliwość wykorzystania gotowego kompostu do nawożenia. Rośliny odwdzięczą się wysokim plonem.
Dominika Jałocha