„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie.”
Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli zorganizował w dniach 29-31.05.2019 wyjazd studyjny po województwie lubelskim pt: „Wybrane przykłady tradycyjnego przetwórstwa produktów rolnych szansą na innowacyjny rozwój małych gospodarstw w województwie lubelskim”.
Wyjazd zorganizowany był w ramach realizacji Planu Operacyjnego KSOW na lata 2018-2019 w zakresie SIR, w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020.
Wyjazd studyjny adresowany był do rolników, doradców rolniczych, przedsiębiorców, przedstawicieli instytucji rolniczych, około rolniczych i naukowych, przedstawicieli stowarzyszeń. Wielu rolników ze względu na problem zbytu swoich produktów rolnych, szuka nowych rozwiązań dla swojej działalności – są gotowi do podjęcia nowych wyzwań tj. zmiany profilu działalności lub jej rozszerzenia o dodatkowe formy. Wizyty w poszczególnych gospodarstwach/firmach miały pozwolić uczestnikom na poszerzenie wiedzy na temat możliwości innowacyjnego przetwórstwa produktów wytwarzanych w swoim gospodarstwie lub możliwych do zaadoptowania w swojej działalności. Poznanie innowacyjnych możliwości jakie daje tradycyjne przetwórstwo może być szansą dla rolnika na rozszerzenie swojej dotychczasowej działalności lub przekwalifikowanie jej na nową, bardziej dochodową.
W pierwszym dniu wizyty odwiedziliśmy firmę „Moje Owoce”, która powstała w 2012 roku. Właścicielka wraz z mężem prowadzi od trzydziestu lat gospodarstwo rolne specjalizujące się w produkcji malin. Tradycją w domu właścicielki było coroczne robienie przetworów na zimę właśnie z tych owoców według starych sprawdzonych receptur, przekazywanych przez kolejne pokolenia. Zalety tych domowych pyszności powstających ze świeżych, własnoręcznie wyhodowanych i zebranych owoców, przez wiele lat były doceniane jedynie przez domowników i najbliższych przyjaciół rodziny jednakże cieszyły się one takim dużym powodzeniem, że szybko znikały z półek. Stale rosnące zainteresowanie tradycyjnymi przetworami sprawiło, że zapadła w końcu decyzja aby domową produkcję przekształcić w malutką wytwórnię owocowych skarbów, by móc dzielić się tym dziedzictwem także z innymi.
Dzięki bezpośredniemu sąsiedztwu wytwórni i własnej plantacji, do produkcji trafiają tylko świeże owoce wysokiej jakości. Soki i musy powstają według tradycyjnych metod, a w ich skład wchodzą tylko naturalne składniki. Pierwszymi produktami były wyroby z malin, czyli syrop, mus i sok malinowy. Obecnie w swojej ofercie firma ma już 13 różnych, równie smakowitych przetworów i stale się rozwija.
Kolejnym etapem były warsztaty w Regionalnym Muzeum Cebularza w Lublinie, którego misją jest rozpowszechnianie wiedzy na temat tego historycznego produktu tradycyjnego. Na świecie istnieją skarby: skarby piratów, skarby zakopane w ziemi, skarby historyczne i skarby lokalne takie jak cebularz. W Regionalnym Muzeum Cebularza podczas interaktywnego pokazu z udziałem legendarnej Esterki oraz piekarza Franka przedstawiona była geneza powstania tego wspaniałego wypieku, który od setek lat napełnia żołądki i sprawia radość ludności z terenu Lubelszczyzny oraz ich gości. Podczas wizyty uczestnicy poznali legendę i przepis na cebularze oraz odkryli właściwości jego składników. Pokaz zakończony był degustacją.
W dniu drugim wyjazdu studyjnego odwiedziliśmy kolejne dwa gospodarstwa.
Pierwsze to gospodarstwo ekologiczne Doroty i Jerzego Moń w miejscowości Krupe, które produkuje najwyższej jakości sery podpuszczkowe z ziołami. Właściciele zaprosili uczestników wyjazdu do degustacji serów wpisanych na Listę Produktów Tradycyjnych w 2014 roku. Głównym składnikiem tych serów jest mleko niepasteryzowane pochodzące od krów rasy polska czerwona. Gospodarstwo oferuje sery w ośmiu smakach, ser z kozieradką, czosnkiem niedźwiedzim, z czarnuszką, z pokrzywą, z lubczykiem, z bazylią, ziołami prowansalskimi oraz z mieszanką tych ziół. Początkowo gospodarstwo prowadziło produkcję w ramach działalności Marginalnej Lokalnej Ograniczonej, jednak ułatwienia jakie przyniosła ustawa o Rolniczym Handlu Detalicznym przyczyniła się do zmiany przez właścicieli decyzji i obecnie korzystają oni z produkcji serów w ramach właśnie tej działalności.
Drugim gospodarstwem odwiedzonym w tym dniu była olejarnia świąteczna Pana Tomasza Kostrubca we wsi Ruszów. Olejarnia Świąteczna to mała rodzinna firma. Jest najdłużej działającym zakładem na Roztoczu, produkującym olej metodą tradycyjną. Jest częścią Gospodarstwa Olechata, położonego wśród roztoczańskich pól w Dolinie Górnej Łabuńki. Produkowane oleje są wyróżniane prestiżowymi nagrodami. Doceniane są za niespotykany smak i zapach oraz właściwości zdrowotne. Do tłoczenia oleju używa się tylko lokalnych surowców starannie wybranych i nie dosuszanych glifosatami. Oleje są tłoczone na zimno na dwa sposoby: "bite tradycyjnie" produkowane metodą sprzed 100 lat oraz "Na zdrowie!" wyciskane przy użyciu najnowszej technologii jeszcze w niższych temperaturach. Gospodarstwo jest laureatem wielu konkursów, a także odwiedzane jest przez znanych podróżników kulinarnych, którzy prezentują je w swoich programach telewizyjnych. Uczestnicy wyjazdu studyjnego poznali historię tradycyjnego bicia oleju, oraz zwiedzili i przetestowali warsztat Pana Tomasza, który bardzo chętnie podzielił się swoja wiedzą i umiejętnościami.
Ostatni dzień wizyty rozpoczęła wizyta w miejscowości Lipowiec w gospodarstwie agroturystycznym „Polana”, gdzie właściciele prowadza winnicę „Pasja Roztocza”. Uprawą winorośli zajmują się od 2008 roku. Na początku miała to być wyłącznie atrakcja dla gości odwiedzających gospodarstwo agroturystyczne. Właściciele zasadzili 60 sztuk winorośli na zboczu pomiędzy domem Polana a Skarpa. Jednak pierwsze wino wytrawne które uzyskali z odmiany Dornfelder sprawiło, że uprawa jak i produkcja wina stały się ich pasją, dlatego też nazwali winnicę „Pasja Roztocza”. Obecnie liczy ona 700 sztuk winnych krzewów a uprawiane odmiany to Riesling, Solaris, Johanniter (wina białe), Cabernet Cantor, Dornfelder, Acolon (wina czerwone) oraz Nero, Fenix (wina deserowe). Ich specjalnością są również nalewki z tarniny, aronii i czeremchy. Wapienna gleba, słoneczne lato (Roztocze ma ponad 100 dni słonecznych w ciągu roku czyli najwięcej w Polsce), ciepłe noce sprawiły, że wino posiada wyjątkowy smak i aromat. Wizytę w winnicy zakończyła degustacja win produkowanych w gospodarstwie.
Ostatnie gospodarstwo odwiedzone przez uczestników wyjazdu to Frux Solis w miejscowości Mikołajówka prowadzone przez Państwa Małgorzatę i Tomasza Solis. Gospodarstwo znajduje się w lubelskim rejonie sadowniczym, w powiecie kraśnickim. Pierwszy sad w Mikołajówce założył Paweł Solis w 1880r. Wzorem przodków właściciele kontynuują tradycję sadowniczą i przetwórczą w gospodarstwie. FRUX SOLIS (łac.) OWOCE SŁOŃCA oferuje produkty tradycyjne i naturalne, zrobione z owoców z własnego gospodarstwa stosującego dobrą praktykę sadowniczą. Od 2016 roku gospodarstwo jest Zagrodą Edukacyjną - "Solisowe Sioło". Realizuje programy edukacyjne dla dzieci i młodzieży. Dla osób dorosłych organizuje warsztaty z produkcji cydru. W gospodarstwie działa cydrownia w której produkowany jest "Cydr Sadownika" z Mikołajówki. Budynek jest również siedzibą Lubelskiego Stowarzyszenia Miłośników Cydru. Na zakończenie wyjazdu studyjnego właścicielka podjęła gości pysznym obiadem połączonym z degustacją cydru oraz zwiedzaniem gospodarstwa.
Realizacja operacji miała na celu poszerzenie wiedzy na temat możliwości innowacyjnego przetwórstwa produktów wytwarzanych w małych gospodarstwach, poznanie innowacyjnych możliwości jakie daje tradycyjne przetwórstwo, zapoznanie z wybranymi przykładami dobrych praktyk. Cel wyjazdu został zrealizowany, grupa aktywnie uczestniczyła w wizytach w każdym gospodarstwie.
Sylwia Figiel
Operacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej
„Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020
Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.