W programie XV Międzynarodowej Konferencji Sadowniczej „Jagodowe Trendy 2019” zaprezentowano cykl wykładów poświęconych orzechom jadalnym (orzeszki pistacjowe, arachidowe, piniowe, migdały, nerkowce), ze szczególnym uwzględnieniem uprawianych w Polsce orzechów laskowych i włoskich.

Pani dr Iwona Szot i Pan dr Tomasz Lipa z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie przedstawili walory użytkowe owoców orzecha włoskiego i leszczyny oraz biologię - opis botaniczny w ciekawy sposób porównując je między sobą. Podkreślano prozdrowotne właściwości liści i owoców orzecha włoskiego w działaniu bakteriobójczym i grzybobójczym, o wykazują również właściwości przeciwzapalne, odtruwające i ściągające. Jedzenie orzechów włoskich poprawia trawienie, obniża poziom cholesterolu i ciśnienie krwi oraz zmniejsza ryzyko powstawania zakrzepów i chorób nowotworowych. W kosmetologii orzechy włoskie wykorzystuje się w produkcji wszelkiego rodzaju balsamów koloryzujących, kremów, maseczek oczyszczających i leczniczych. Największe jednak zastosowanie mają orzechy w przemyśle spożywczym i cukierniczym służąc do produkcji chałwy i wyrobów cukierniczych często z udziałem czekolady. Z drewna orzecha produkuje się wysokiej jakości meble i parkiety.

Światowym liderem w produkcji jak i konsumpcji orzechów włoskich są Chiny: z produkcją 1 mln ton i konsumpcją 1,1 mln ton - muszą więc jeszcze importować. Na drugim miejscu w produkcji pozostają Stany Zjednoczone blisko 700 tys. ton, za nimi Unia Europejska z 115 tys. ton (Włochy, Francja, Grecja, Hiszpania). Goni te państwa Ukraina - z poziomem zbiorów 100 tys. ton oraz Ameryka Południowa - głównie Chile z produkcją 100 tys. ton.

W Polsce zbiory orzechów włoskich na poziomie około 1000 ton nie pokrywają krajowego zapotrzebowania. Wymagany jest więc import orzechów do Polski. Propozycją na zmiany w rynku orzecha włoskiego w Polsce jest wystąpienie Pana Tomasza Kaczorowskiego z Firmy PROJEKT ORZECH, który omówił obecną sytuacją orzecha włoskiego w Polsce. Profesjonalne sady z wartościowych odmian dopiero powoli powstają. Na rynku dominują owoce dzikie – zbierane z dzikich drzew - siewek generatywnych, które powtarzają cechy rośliny matecznej zaledwie w 70%. Jakby dołączyć do tego zmienność już istniejących drzew o zmiennym genotypie, a zatem w wyglądzie i innych cech\ użytkowych: kształt skorupki jej grubość, wypełnienie, kolor jądra, termin zbioru, łatwość łuskania na najcenniejsze tzw. połówki – to rysuje się rzeczywisty obraz postępującej niemożności osiągania wyrównanego materiału do zbioru i handlu. Rozwiązaniem jedynie słusznym i skutecznym, wobec powyższego jest potrzeba założenia nowych plantacji orzecha z materiału szkółkarskiego uszlachetnianego wegetatywnie, na podkładkach Juglans nigra i Juglans regia odmianami szlachetnymi o dużej WGO (wartość gospodarcza odmiany) i OWT (odrębność wyrównanie i trwałość).

Jakimi cechami powinnyśmy się kierować wybierając odmiany do swojego gospodarstwa?

  • Wytrzymałość na mróz zimowy
  • Odporność na przymrozki wiosenne
  • Odporność na choroby
  • Wygląd orzechów w łupinie
  • Rozmiar łupiny plus 32 mm , orzechy kalibrowane
  • Wielkość plonu
  • Jakość i wygląd ziarnka w łupinie po wyłuskaniu

Pan Tomasz Kaczorowski zaproponował strukturę odmianową nowo zakładanych sadów w części opartą na węgierskich selektach – Milotai 10 i Milotai Plenny rozpoznawalny przez odbiorców w sieci LIDL, Mars, U 02,Lublin-1 . Franquette spotykany w sieci BIEDRONKA i inne.

Poszukiwane przez konsumentów na początku zbioru owoce duże tzw. Jacki również mogą być uprawiane , ale w ilościach umożliwiających ich sprzedaż do bezpośredniego spożycia – nie nadają się do przechowywania.

Odmiany orzecha włoskiego dostępne w Polskich szkółkach dr Iwona Szot, dr Tomasz Lipa UP w Lublinie

Nazwa

Pochodzenie

Kształt orzecha

Opis skorupy

Opis miąższu

Dojrzewanie

Inne cechy

Apollo

Czechy

Średniej wielkości

miękka

Jądro dobrze wypełnia skorupę, jasnożółty delikatny smak

3dek. IX

Bardzo plenny

Broadview

Kanada

Średniej wielkości jajowaty

Miękka łatwo odchodząca

Smaczny, słodki

poł. IX

Dość wytrzymały na przymrozki, nadaje się do suszenia, samopylny

Jupiter

Czechy

Średniej wielkości jajowaty

Miękka łatwo odchodząca

Jasny, smaczny, intensywny słodki

k.IX poł.X

Plenny, dobrze znosi niską temperaturę

Koszycki

Polska

Duzy kulisty

Miękka krucha nie nadająca się do zbioru mechanicznego

Żółty lekko słodki

Poł.IX

Podczas suszenia orzechy się rozszczelniają-jądro od razu należy wyłuskać, do uprawy amatorskiej

Kościuszko

Polska

Duzy kulisty

Miękka łatwo odchodząca

Jądro całkowicie wypełnia skorupę, miąższ oleisty

3dek. IX

Dość odporny na choroby do uprawy amatorskiej

Lake

USA

Średniej wielkości wydłużony

Jasna miękka

Jądro całkowicie wypełnia skorupę miąższ miękki słodki

2-3dek. IX

Nadaje się do suszenia plenny

Leopold

Polska

Średniej wielkości

Miękka

Smaczny, słodkawy z nutą goryczki

Poł.IX

Odporny na choroby i mróz, dość plenny ma dekoracyjne strzępiaste liście

Mars

Czechy

Duzy lub średni mocno wydłużony

Miękka

Jądro całkowicie wypełnia skorupę smaczny

IX/X

Nadaje się do suszenia, plenny samopylny, do uprawy towarowej i amatorskiej

Mleczny wczesny

Polska

Duzy kulisty

Miękka

Bardzo smaczny, deserowy, do spożycia na świeżo

Pocz. IX

-

Sajfendork

Niemcy

Średni lub duży kulisty

Dość miękka

Jadro w większości wypełnia skorupę, bardzo smaczny, typowo deserowy, słodki

k.IX/pocz.X

Do suszenia, plenny, średnio odporny na mrozy samopylny

Wiśnicz czerwony

Polska

Bardzo duży kulisty

Dość miękka łatwo odchodząca

Smaczny, jądro w całości wypełnia skorupę oleisty różowy

X

Dość odporny na mrozy

 

Pan Tomasz Kaczorowski określił dwie możliwości dla zagospodarowania zebranych owoców:

Sprzedaż orzechów w łupinie

Przychody na przykładzie odmiany Milotai 10

2017 rok: 2,5 tony/ha x cena 12,00 zł/kg = 30000 zł. z 1 ha

2018 rok: 3,2 tony/ha x cena 8,00 zł /kg = 25600 zł. z 1 ha

Zbiór mechaniczny przy użyciu kombajnu

 

 I. Sprzedaż orzechów łuskanych

Po zbiorze i suszeniu – łuskanie orzecha ręcznie lub przy użyciu maszyn

Wydajność – ok. 50 % masy całkowitej orzecha stanowi jądro.

Łatwość łuskania i kolor jądra decyduje o przydatności odmiany do produkcji orzecha do łuskania

Decyduje frakcja łuskanego orzecha – połówki są warte najwięcej

Smak słodki

 

 II. Osiągane ceny orzecha łuskanego 2017 r.

połówki jasne 31.00 – 34.00 zł/ kg

mix jasny  26.00 – 29,00 zł/kg

Przychód z 1 ha: 31.200 zł – 40.800 zł.

 

Osiągane ceny orzecha łuskanego 2018 r.

połówki jasne 24,00 – 25,00./kg

mix jasny   14,00 – 17,00 zł/kg

Przychód z 1 ha: 22.400 zł – 40.000 zł.

 

Wybór: czy sprzedawać orzechy w łupinie czy lepiej sprzedać po wyłuskaniu?

Cenna wskazówka:

Orzechy w łupinie w kalibrze plus 32 mm osiągają najwyższe ceny – warto sprzedać w łupinie.

Pozostałe, mniejsze orzechy przeznaczyć na łuskanie.

 

Pan Bogusław Potębski – przedsiębiorca, szkółkarz, zajmujący się skupem i exportem orzechów laskowych dla włoskich partnerów, w swoim wystąpieniu, zwrócił uwagę na bolączkę w obrocie orzechami, jaką jest od dwóch lat pogarszająca się jakość oferowanych do sprzedaży owoców leszczyny. Wydaje się, iż kluczem w rozwiązaniu tego problemu jest postępowanie z owocami bezpośrednio po zbiorze. Gdy orzech jest jeszcze wilgotny i niedosuszony, powinien być szybko wyeksportowany do dalszej obróbki termicznej u importera. Pozostawienie mokrych orzechów w gospodarstwie bez możliwości chłodzenia czy dostatecznego wysuszenia w oczekiwaniu na zwyżkę cen skupu jest niecelowe, gdyż znacznie pogarsza się jakość surowca.

Opracował Ścibior Marian