W  ramach realizacji Planu Operacyjnego Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich na lata 2018-2019 w zakresie Sieci na rzecz innowacji w rolnictwie i na obszarach wiejskich Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli zorganizował w dniach 20-22 sierpnia 2018 roku wyjazd studyjny pn. „Wyjazd studyjny do Czech – innowacyjne wdrożenia oraz doświadczenia w organizacji grup operacyjnych wśród Czeskich sąsiadów”.

W wyjeździe uczestniczyło 35 osób, a wśród nich rolnicy,  doradcy, pracownicy instytucji naukowych, instytucji rolniczych i  okołorolniczych, którzy zajmują się wdrażaniem innowacyjnych rozwiązań na terenie województwa lubelskiego i w przyszłości mogą zostać potencjalnymi członkami grupy operacyjnej.  Realizacja operacji wpisuje się w założenia  PROW na lata  2014-2020 i jest zgodna z  priorytetem związanym z   ułatwianiem transferu wiedzy i innowacji w rolnictwie, leśnictwie i na obszarach wiejskich. Wyjazd studyjny miał na celu pogłębienie wiedzy na temat działania ,,Współpraca”, a także zapoznanie uczestników z dobrymi praktykami w tworzeniu i funkcjonowaniu grup operacyjnych na terenie Czech, co powinno stanowić zachętę do działania i tworzenia takich grup na naszym terenie. Pozwolił również na  zaznajomienie się z  dobrymi praktykami i wymianę wiedzy z ekspertem i brokerem z Czech panem Martinem Mistrem. Podczas seminarium pan Mistr omówił cały system doradztwa składający się z czterech poziomów:

I poziom – obejmuje konsultacje wstępne, identyfikację problemów, doradztwo, odbywające się w 12 wojewódzkich ośrodkach informacji powiązanych z agencjami rolnymi, prywatnymi doradcami. Działalność ośrodków polega m.in. na organizacji seminariów, szkoleń, wystaw, przekazywaniu informacji o wsparciu innowacji;

II poziom – obejmuje konsultacje specjalistyczne, zazwyczaj telefoniczne, również emailowe, większość problemów rozwiązywana jest na tym poziomie. Doradztwo świadczone jest we współpracy z instytutami i uczelniami, rolnik na stronach internetowych ma wykaz  instytucji do których może zadzwonić po poradę i ma do wykorzystania 1 godzinę doradztwa specjalistycznego w roku. Czeski doradca w ciągu roku ok. 60-80 godzin pracy przeznacza na takie doradztwo;

III poziom – obejmuje indywidulane doradztwo świadczone przez akredytowanych doradców wpisanych na listę w Ministerstwie Rolnictwa w Czechach. Każdy doradca musi mieć ukończone studia z tytułem minimum inżyniera, 3 lata doświadczenia w praktyce, pozytywnie zdany test ze znajomości o UE oraz napisany projekt doradczy, po otrzymaniu akredytacji musi uczestniczyć 2-3 razy w roku w szkoleniach uzupełniających wiedzę. Akredytację doradca otrzymuje na 5 lat. Rolnik sam podejmuje decyzje, z którym doradcą chce współpracować prowadząc swoje gospodarstwo rolne;

IV poziom – obejmuje wsparcie dla rolników, naukowców, przedsiębiorców realizowane poprzez dostęp do portali internetowych i systemów informacji.

Innowacyjnym elementem doradztwa w Czechach są pokazowe gospodarstwa demonstracyjne (farmy), średnio 1 w województwie, wspierane z funduszu krajowego Ministerstwa Rolnictwa w Czechach. Są to najlepsze przedsięwzięcia, zaawansowane jeśli chodzi o wdrażanie innowacji. Na każdej farmie 2-3 razy w roku odbywają się dni otwarte oraz prowadzone są konsultacje grupowe (dla kilku rolników) poświęcone określonej tematyce.

W Czechach wdrażanie grup operacyjnych EPI rozpoczęło się od 2014 roku, w nowym Programie Rozwoju Wsi na lata 2014-2020 pojawiło się działanie wspierające grupy operacyjne i europejskie partnerstwa na rzecz innowacji. Do końca 2021 roku na terenie Czech ma powstać docelowo 20 grup operacyjnych. Grupy operacyjne tworzone są przez różne podmioty – rolnicy, przedsiębiorcy, instytuty naukowe, spośród których wybierany jest lider, który jest wnioskodawcą, bierze na siebie odpowiedzialność za realizację projektu oraz odpowiada finansowo. Zupełnie inaczej niż w Polsce, gdzie odpowiedzialność wszystkich uczestników projektu jest solidarna, bez względu na zaangażowanie i wniesiony wkład finansowy. Zasady działania grupy operacyjnej, zadania oraz rozliczenia finansowe określa umowa o współpracy. Grupa EPI w Czechach może liczyć na dofinansowanie na poziomie od 1 mln kc do 50 mln kc, przy czym koszty bieżące są dofinansowane na poziomie 85%, koszty badań 50%, koszty inwestycyjne 40-45%. Ministerstwo Rolnictwa w Czechach przygotowało do pracy z grupami 30 brokerów innowacji, z którymi podpisuje umowy. Broker innowacji, który utworzy grupę i doprowadzi do złożenia wniosku o dofinansowanie dostanie wynagrodzenie za 300 godzin pracy. W pierwszym naborze w 2016 roku złożono 15 wniosków, które oceniano do sierpnia 2017 roku i zatwierdzono. Kolejny nabór ogłoszony w grudniu 2017 roku czeka na rozstrzygnięcie. Polskie doświadczenia  we wdrażaniu działania „Współpraca” przedstawił pan Marek Siuciak – broker innowacji w LODR w Końskowoli. Podczas spotkania prowadzona była wymiana doświadczeń w zakresie wdrażania innowacji, tworzenia sieci kontaktów między różnymi podmiotami – rolnikami, przedsiębiorcami, przedstawicielami nauki uwzględniając doradztwo brokerów innowacji.

Drugi dzień wyjazdu studyjnego rozpoczął się od wizyty na farmie Všestary. Uczestników wyjazdu oprowadzał główny zootechnik, który przedstawił zakres działalności gospodarstwa zarówno, jeśli chodzi o produkcje zwierzęcą jak i roślinną. Całe gospodarstwo z kapitałem polsko-holenderskim, o powierzchni ok 3600 ha podzielone jest na cztery farmy. Na powierzchni 250 ha uprawiana jest soja, 800 ha zajmuje pszenica, 150 ha jęczmień, 150 ha rzepak, 300 ha burak cukrowy, 800  ha kukurydza, 170 ha cebula ( w tym 50 ha nawadniane), reszta to lucerna, trawy i rośliny paszowe. Dwie farmy to produkcja zwierzęca, na trzeciej prowadzona jest uprawa cebuli, sprzedaż oraz jej konfekcjonowanie, na czwartej farmie znajduje się punkt sprzedaży maszyn rolniczych, drobnych narzędzie, warsztat kosiarek, 50 ha gruntów wydzierżawiają Holendrzy pod uprawę brokułów. Podczas zwiedzania zootechnik zwracał uwagę na kwestie dobrego żywienia i stanu zdrowia zwierząt, niskiego wskaźnika umieralności zwierząt, dobrych warunków produkcji (czystości i temperatury), a także zalet mleka A2, które jest sprzedawane do zakładów przetwórczych oraz charakteryzuje się obniżoną wartością laktozy.

Kolejne odwiedzane gospodarstwo to farma Mžany o powierzchni 1800 ha, z czego 1700 ha to grunty orne, 100 ha łąki. Głównie uprawiane są zboża – pszenica, jęczmień i rzepak, buraki cukrowe, kukurydza, lucerna i groch oraz łąki. Gospodarstwo ma status hodowli uszlachetniającej rasy czeskie, utrzymywane jest czeskie bydło czerwone. Oprócz krów mlecznych utrzymywane są również byki, które są specjalnie karmione do wagi 800 kg. Pozyskiwane mięso jest przechowywanie w chłodni 80 dni, dojrzewa w temperaturze od 0 do 3°C, jakość mięsa jest taka sama jak w przypadku byków argentyńskich.

Gospodarstwo Lhota pod Libčany zostało założone w 1996 roku i zajmuje powierzchnię ok. 2900 ha. Na powierzchni 1300 ha uprawiana jest pszenica, jęczmień i żyto, na 120 ha mak, 300 ha zajmuje rzepak, 80 ha ziemniaki, 15 ha cykoria oraz 7 ha truskawki w tunelach na stołach. Pozostałą powierzchnię ponad 1000 ha zajmują rośliny przeznaczone na paszę dla utrzymywanych byków rasy Simental. Biogazownia produkuje energię elektryczną na własny użytek, a ciepło wykorzystywane jest do suszenia lucerny dla cieląt.

Ostatnia odwiedzana Farma Chýšť – gospodarstwo zajmujące się hodowlą bydła mięsnego (1800 sztuk) i mlecznego (krowy mleczne 510 sztuk, krowy mamki 100 sztuk) o powierzchni pól uprawnych 2 800 ha.  Pasze produkowane są we własnym zakresie (zboża, kukurydza). W gospodarstwie średniorocznie pracuje około 60 osób, cały majątek to udziały 380 członków.

Na każdym etapie wyjazdu studyjnego uczestnicy mieli możliwość zapoznania się w praktyce z innowacyjnymi rozwiązaniami stosowanymi w rolnictwie na terenie Czech. Zapoznali się z przykładami innowacji produktowych, procesowych i marketingowych, które są szansa dla zwiększenia wydajności, konkurencyjności oraz obniżenia kosztów produkcji.

Małgorzata Seroka

 

„Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie”.

Operacja wspófinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Schematu II Pomocy Technicznej „Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich” Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020

Instytucja Zarządzająca Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 - Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi.