Przymrozki wiosenne w sadownictwie -występowanie i metody zapobiegania.

Rośliny sadownicze w tym drzewa i krzewy owocowe, a w szczególności truskawki narażone są na uszkodzenia w wyniku przymrozków wiosennych, głównie w okresie okołokwitnieniowym. Z definicji ogólnej przymrozek to spadek temperatury przy gruncie poniżej 0 ⁰ C przy średniej dobowej temperaturze wyższej od 0⁰C.

Przymrozki wiosenne dzielą się na:

- radiacyjne – powstają wskutek wychłodzenia powietrza przy gruncie w wyniku wypromieniowania ciepła z ziemi do atmosfery

- adwekcyjne – powstają na wskutek napływu zimnych mas powietrza

- radiacyjno – adwekcyjne – przymrozki mieszane

W warunkach klimatycznych Lubelszczyzny wielokrotnie dochodziło do przymrozków wiosennych z temperaturami od  -1⁰C do nawet – 10⁰C w zaniżeniach terenu i w zastoiskach mrozowych. Ostatnie poważne uszkodzenia kwiatów w sadach i jagodnikach skutkujące dużymi stratami w plonach miało miejsce w maju 2017 r.

Metody zapobiegania uszkodzeniom kwiatów i zawiązków roślin sadowniczych.

1. Wybór stanowiska – podstawową i zasadniczą metodą unikania częstego przemarzania kwiatów i zawiązków jest prawidłowy wybór stanowiska pod uprawy sadownicze . Nie może to być stanowisko w obrębie tzw. zastoiska mrozowego, gdzie gromadzą się zawsze masy zimnego powietrza.
2. Okrywanie upraw – rośliny sadownicze niskie takie jak truskawki można skutecznie ochronić przed przymrozkami okrywając je uprzednio agrowłókniną lub folią perforowaną.
3. Ogrzewanie mas powietrza – najprostszą metodą jest spalanie drewna pokarczunkowego lub wykorzystanie innych źródeł ciepła np. zniczy sadowniczych, piecyków gazowych, bądź ogrzewanie sadu przy pomocy specjalistycznych mobilnych maszyn dostarczających ciepło w wyniku spalania gazu.
4. Mieszanie mas powietrza – w tej metodzie wykorzystuje się zjawisko inwersji termicznej tj. zalegania ciepłych mas powietrza nad warstwą zimnego powietrza znajdującego się przy gruncie. Mieszając te warstwy powietrza ze sobą możliwe jest podniesienie temperatury powietrza w obrębie roślin sadowniczych o 1- 3⁰C, co w wielu przypadkach pozawala na skuteczną ochronę przed przemarzaniem kwiatów i stratami w plonie. W tym celu można posłużyć się maszynami ( wiatrakami ) stacjonarnymi lub maszynami wiatrowymi mobilnymi agregatowanymi z ciągnikami sadowniczymi przemieszczającymi się w nasadzeniach.
5. Zraszanie ( zamgławianie ) – metoda ta polega na stałym ( ciągłym ) pokrywaniem w czasie trwania przymrozków chronionych roślin wodą, przy wykorzystaniu zjawiska oddawania ciepła przez zamarzającą sukcesywnie wodę tkankom roślinnym. Profesjonalne zraszanie pozwala zabezpieczyć rośliny przed przymrozkami do -5 ⁰
6. Stosowanie stymulatorów odporności i krioprotektantów – niektóre pierwiastki aplikowane w postaci opryskiwania wiosną takie jak np. cynk zwiększają odporność roślin na niską temperaturę w czasie kwitnienia drzew i krzewów owocowych. Natomiast krioprotektanty poprzez opóźnianie procesów tworzenia się kryształków lodu w soku komórkowym skutecznie chronią tkanki roślinne przed przemarzaniem. Aby jednak ich działanie było w pełni wykorzystane i skuteczne należy je stosować na co najmniej 24- 48 godzin przed spodziewanym wystąpieniem przymrozków.

Zdzisław Partyka