Tym razem Targi Lublin gościły uczestników XVI edycji Międzynarodowej Konferencji Sadowniczej „Jagodowe Trendy 2020”. W dniach 21-22 stycznia zaprezentowano m. in. cykl wykładów poświęconych roślinom jagodowym oraz orzechom laskowym i włoskim. To już drugie spotkanie poświęcone orzechom na forum „Jagodowych Trendów”, które jest kontynuacją i rozwinięciem tematyki z 2019 roku. Organizatorzy starają się wyjść naprzeciw sadownikom poszukującym nowych, mało powszechnych źródeł dochodu w swoich gospodarstwach.
Pani Anna Jankowska z Przeworska, zajmująca się selekcją i produkcją szczepionego orzecha włoskiego, w swoim wystąpieniu podkreśliła, iż wybór właściwego stanowiska pod sad orzecha włoskiego jest kluczowy dla osiągnięcia sukcesu. Powszechnie spotykamy niestety pogląd, że jak nie wiadomo co sadzić - bo pole słabe i nie wiadomo co z nim zrobić, to można posadzić orzecha włoskiego. Takie rozwiązanie jest z gruntu złe. Otóż, biorąc pod uwagę osiągnięcie potencjalnego plonu maksymalnie - 3 tony z ha. Musimy zadbać o ochronę, całość agrotechniki, nawożenie, cięcie itd. Musi to być zrobione bardzo profesjonalnie, by osiągnięty plon był najwyższej jakości. W produkcji orzecha włoskiego nie istnieje pojęcie orzecha gorszej jakości, nie ma tu miejsca na II i III wybór czy poza wybór. Na rynku jest miejsce tylko dla orzecha pierwszej jakości. Tylko za taki towar można uzyskać godziwe pieniądze.
Bardzo ważnym czynnikiem jest dobór odmiany do warunków agroklimatycznych gospodarstwa. Dobór odmiany winien uwzględniać rodzaj produktu jaki będziemy sprzedawać. Mogą to być orzechy przemysłowe, doskonale nadające się do dłuższego przechowywania zbierane „na sucho” w skorupach do konsumpcji i później do łuskania przemysłowego lub orzechy zbierane „ na mokro” do bezpośredniej konsumpcji. Te ostatnie źle się przechowują. Z tych pierwszych Prelegentka poleca odmiany Broadview - odmiana kanadyjska z zapylaczami Mars, U 01, Koszycki, odmianę francuską Frankquett e -zapylacz dla niej Mars. Obie odmiany późno rozpoczynają wegetację, stąd szansa uniknięcia przymrozków. Dobrze się mówi o odmianie U 02 pochodzącą z okolic Łańcuta, bardzo tolerancyjną na groźną chorobę orzechów włoskich – Bakteryjną Zgorzel Orzecha Włoskiego. Według P. Jankowskiej odmiana U 02 lider nasadzeń, szczególnie w sadach ekologicznych. Odmiany zbierane na mokro to Koszycki, SK01, U17, U11, U12, Wiśnicz - tzw. Jacki. Owoce deserowe do bezpośredniej konsumpcji, nie nadające się dłuższego przechowywania.
Pan Tomasz Kaczorowski z Projekt Orzech przedstawił sytuację orzecha laskowego w Polsce.
- Zakłady przetwórcze nie są zainteresowane polskim orzechem.
- Niewielkie ilości orzecha w łupinie trafiają do polskich marketów.
- Obrót na rynku krajowym głównie poprzez rynki hurtowe np. Bronisze skąd znaczna część trafia na export jako orzech do bezpośredniego spożycia.
- Zdecydowaną większość krajowej produkcji odbierają przetwórcy z Włoch, którzy chcą i potrafią pracować z polskim orzechem laskowym. To jest główny, jak na razie kierunek sprzedaży dla polskich plantatorów.
Ceny za orzech laskowy w roku 2019 kształtowały się na poziomie 8,0 - 8,2 zł / kg niesuszonego orzecha i były wyższe o 1,5 zł w stosunku do roku poprzedniego. Pan Kaczorowski zwrócił uwagę, że orzech laskowy podsycha najbardziej zaraz po zbiorze – to wskazówka do sprzedaży zaraz po zbiorach, a jeśli nie po zbiorach, to przechowywanie musi zabezpieczyć owoce przed pleśnieniem. Dużą szansą dla plantatorów jest produkcja orzecha włoskiego w profesjonalnie prowadzonych plantacjach, w oparciu o sprawdzony materiał szkółkarski wybranych odmian orzecha włoskiego. Odmiany użytkowe powinny być uszlachetniane na razie, na dostępnych siewkach orzecha włoskiego i czarnego. Trwają prace nad skarleniem drzew poprzez zastosowanie podkładek ograniczających wzrost.
Sukcesu w produkcji orzecha włoskiego dopatrywać się można analizując ceny orzechów z dzikich drzew, których owoce często są wybielane chemicznie, o dużej zmienności smakowej i jakościowej, w porównaniu do orzechów odmian szlachetnych, których cechują powtarzalne dla dużych partii doskonałe cechy jakościowe. Stabilne ceny w 2019 roku dla szczepionego orzecha w łupinie na poziomie 8-12 zł / kg i ceny za łuskanego od 20-31 zł / kg przekonują do uprawy orzecha włoskiego. Nie bez znaczenia jest również niedobór orzechów włoskich na rynku europejskim (import do UE 180 tyś. ton. w 2019 r.)
Dr Bogumił Markuszewski omówił znaczenie i zagospodarowanie świeżo zbieranych orzechów laskowych i włoskich ze zbioru na mokro. Podkreślił, że główną zaletą wcześniejszego zbioru jest osiąganie wyższej masy plonu handlowego i wyższej ceny na rynku w porównaniu do orzechów zbieranych tradycyjnie.
Zagospodarowanie świeżych owoców odbywa się poprzez sprzedaż zaraz po zbiorze lub później, a to dzięki przechowywaniu w odpowiednich warunkach chłodzenia i atmosfery. Jedną z metod przechowywania świeżych orzechów jest zastosowanie worków Xtend. Przechowywanie orzechów w workach powoduje spadek stężenia tlenu do 14% i wzrost stężenia dwutlenku węgla z zachowaniem wilgotności na poziomie 90 % . Zastosowanie worków ma szczególne uzasadnienie w obiektach chłodniczych nie posiadających kontroli atmosfery.
O ile zbiór orzechów leszczyny wielkoowocowej dokonany na miesiąc przed naturalną dojrzałością zbiorczą i sprzedaż zaraz po zbiorze na zielono jest praktykowany i znalazł swoje miejsce na rynku, tak zbiór orzecha włoskiego w okrywach owocowych i sprzedaż w całości na zielono nie znalazł zainteresowania u konsumentów.
Dr Tomasz Lipa z Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie, przedstawił możliwości zmechanizowania produkcji orzecha włoskiego i leszczyny. W naszych warunkach o opłacalności produkcji orzechów, decyduje wielkość plonu, koszty zbioru i cięcia. Od dawna wszystkie te czynności wykonywane były ręcznie. Dzisiaj zbioru dokonują specjalistyczne maszyny z wydajnością zbioru do 1,5 tony na godzinę. Cięcie wykonujemy sekatorami elektrycznymi lub pneumatycznymi znacznie usprawniającymi pracę, często przy użyciu platform. Wprowadzanie mechanicznego cięcia przy użyciu konturowych pił tarczowych lub listew tnących to już znaczny postęp. W Sadzie Doświadczalno - Wdrożeniowym LODR w Końskowoli trwają prace nad wyborem terminu cięcia i sposobów korekty koron drzew z tzw. cięciem uzupełniającym. Na koniec spotkania, w czasie dyskusji odbyła się degustacja wyrobów piekarniczych i produktów spożywczych z zastosowaniem orzechów.
Marian Ścibior
