W warunkach klimatycznych Polski zbiór kukurydzy na ziarno przypada najczęściej w połowie października. Niekorzystne warunki pogodowe w tym czasie, powodują wydłużanie się zbioru. Ziarno zbierane w takich warunkach charakteryzuje się wysoką wilgotnością, która sprzyja rozwojowi bakterii i pleśni co prowadzi do psucia się ziarna. Aby temu zapobiec konieczne jest natychmiastowe konserwowanie ziarna.
Ziarno kukurydzy można zakiszać w rękawach foliowych lub silosach przejazdowych. Miejsce usytuowania rękawów powinno być wyrównane i poziome. W przypadku terenu o pewnym nachyleniu, należy napełniać rękawy ,,pod górę”, nigdy w poprzek zbocza.
Kiszone ziarno kukurydzy produkowane w rękawie foliowym ulega intensywnym procesom fermentacji. Wynika to z lepszego ubicia materiału zakiszanego, a przede wszystkim z jego rozdrobnienia, które zapewnia lepszy dostęp bakterii do soku kiszonkowego. Zaletą technologii produkcji kiszonek w rękawach foliowych jest jej duża wydajność, dochodząca nawet do 40 ton zakiszanej masy na godzinę. Jest to jednocześnie wada, ponieważ wymaga to równoczesnego zaangażowania odpowiednio dużej ilości środków do zbioru i transportu.
Kiszenie wilgotnego ziarna z przeznaczeniem do żywienia zwierząt można przeprowadzić w dwóch formach: śrutowane dla trzody chlewnej i bydła oraz gniecione dla bydła. Rozdrobnienie ziarna przy użyciu śrutownika lub naruszenie jego struktury poprzez gniecenie poprawia wykorzystanie przez zwierzęta oraz ułatwia zakiszanie. Śrutowanie zwiększa dostępność składników pokarmowych w trawieniu oraz jest odpowiednim sposobem przygotowania kiszonki z ziarna kukurydzy dla trzody chlewnej. Natomiast gniecenie ziarna przed zakiszaniem stanowi najbardziej uzasadnioną metodę przygotowania dawki dla krów mlecznych, gdyż zostaje wówczas zachowana wymagana struktura paszy. Należy pamiętać o tym, by ziarno było odpowiednio zgniecione, a nie jedynie „przetrącone”.
Optymalna zawartość wody w ziarnie kukurydzy w celu zapewnienia dobrej fermentacji oraz prawidłowej pracy gniotowników powinna wynosić 25-35 procent. Zbiór zbyt wilgotnego ziarna (powyżej 40 proc. wody) stwarza duże problemy w pracy gniotowników, co jest związane z oklejaniem walców zgniatających. Powoduje to kilkukrotne obniżenie wydajności gniotowników związane z przerwami na czyszczenie walców zgniatających. Ziarno zbyt suche (poniżej 25 proc. wilgotności) nie powoduje zakłóceń w pracy gniotownika, jednak źle się ubija, przez co łatwo ulega zagrzewaniu oraz pleśnieniu, a ponadto jest gorzej trawione. Zbyt wysoka wilgotność ziarna mimo kłopotów z rozdrobnieniem stwarza dobre warunki do intensywnej fermentacji. Wysoka zawartość kwasów i niskie pH kiszonki z wilgotnego ziarna kukurydzy gwarantują jej dobre przechowywanie i odporność na zagrzewanie.
Kiszone gniecione ziarno nadaje się do skarmiania po 2-3 miesiącach od momentu zamknięcia rękawa lub silosu.
Dobre ugniecenie ziarna i usunięcie powietrza to podstawowy warunek uzyskania kiszonki wysokiej jakości. Wilgotne ziarno kukurydzy jest surowcem łatwo zakiszającym się, co nie oznacza, że łatwo się je przechowuje. Wysoka zawartość suchej masy (65-75 proc.) powoduje wolniejszy przebieg fermentacji, mniejsze zakwaszenie ziarna, co zwiększa występowanie pleśni. Dlatego nieodłącznym elementem technologii produkcji kiszonki jest potrzeba wprowadzenia dodatków do zakiszania. Stosowanie dodatków chemicznych lub biologicznych inokulantów wpływa korzystnie nie tylko na jakość kiszonki, ale również zwiększa jej stabilność prowadząc do ograniczenia strat fermentacyjnych w zakiszanym surowcu. Mechanizm działania dodatków kiszonkarskich polega na natychmiastowym obniżeniu pH, dzięki czemu następuje ograniczenie rozwoju drożdży i pleśni. Spośród dodatków biologicznych należy wybierać takie, które skutecznie działają w niskich temperaturach, ponieważ produkcja kiszonek z kukurydzy odbywa się często poniżej 10 stopni Celsjusza.
Kiszone ziarno kukurydzy charakteryzuje się wysoką zawartością energii. Wysoka koncentracja energii metabolicznej w ziarnie kukurydzy związana jest z wyższą niż w innych zbożach zawartością skrobi i tłuszczu, małymi rozmiarami granul skrobi, co umożliwia większą powierzchnię penetracji amylazy jelitowej. Ponadto niska zawartość substancji antyżywieniowych powoduje dużą dostępność energii.
Kiszone ziarno kukurydzy wprowadza się do dawek dla krów mlecznych w okresie najwyższej wydajności. Nie należy jednak podawać tej paszy pod koniec laktacji ponieważ grozi to nadmiernym otłuszczeniem zwierząt. Wzrastająca popularność zakiszania ziarna kukurydzy i stosowania go w żywieni krów mlecznych wiąże się z ograniczoną podatnością skrobi kukurydzianej na rozkład w żwaczu i dzięki temu następuje zwiększenie podaży glukozy wchłanianej w jelicie cienkim. Kiszone ziarno kukurydzy stanowi zatem doskonałe uzupełnienie niedoborów energii u krów wysokowydajnych.
Pasza ta jest wybitnie przydatna również do stosowania w żywieniu bydła opasowego. Przemawia za tym wysoka zawartość skrobi oraz właściwości dietetyczne gniecionego ziarna, a także niski koszt produkcji jednostki energii. W żywieniu bydła opasowego kiszone ziarno kukurydzy można stosować w ilość wynoszącej około 10 kg na sztukę dziennie.
Martyna Machul
